str0001

Gen R warunkuje kształt różyczkowy grzebienia, a jego allel r — pojedynczy, natomiast gen P powoduje powstanie grzebienia groszkowego, jego ałłel p — grzebienia pojedynczego (ryc. 6-6b wkładka kolorowa). Typ grzebienia pojedynczego jest zatem recesywny zarówno w stosunku do grzebienia groszkowego, jak i różyczkowego, warunkujący go genotyp to podwójna homozygota recesywna — rrpp. W wyniku współdziałania genów R i P powstaje czwarta forma cechy — grzebień orzeszkowy, której genotyp może mieć kilka różnych wariantów, gdyż wystarczy obecność jednego genu dominującego z każdej pary alleli (JR_P_).

Z krzyżowania osobników o ustalonej cesze kształtu grzebienia, tj. z grzebieniem różyczkowym (Rrpp) i groszkowym (rrPP), w pokoleniu Fi wszystkie ptaki będą podwójnymi heterozygotami RrPp i będą miały grzebień orzeszkowy. Natomiast w pokoleniu F₂ nastąpi rozszczepienie cech w stosunku 9 orzeszkowych : 3 różyczkowe : 3 groszkowe : 1 pojedynczy. Różnice między wynikami tego krzyżowania a krzyżowania uwzględniającego dwie niezależnie dziedziczące się cechy polegają na tym, że w pokoleniu Fi pojawia się nowy fenotyp, całkowicie różny od obojga rodziców, natomiast w pokoleniu F₂, w którym wystąpią 4 fenotypy w stosunku 9:3:3:1, pojawia się również nowy typ — grzebień pojedynczy, którego nie było w dwóch pokoleniach przodków.

Dwa dominujące geny z różnych par alleli, współdziałające razem i wytwarzające odmienną formę cechy niż ta, która powstaje w wyniku działania każdego z nich osobno, nazywamy genami komplementarnymi lub dopełniającymi się.

6.2.2. Epistaza

Kolejnym rodzajem współdziałania genów nieallelicznych jest epistaza, charakteryzująca się tym, że od obecności genu z określonej pary alleli zależy ekspresja innej pary alleli. Gen, który hamuje ujawnienie się genu z innej pary, nazywany jest genem epistatycznym, natomiast gen hamowany to gen hipostatyezny.

Zjawisko epistazy występuje na przykład w dziedziczeniu umaszczenia u świń niektórych ras biało umaszczonych. Gen dominujący z locus I (inhibitor) hamuje ujawnienie się barwy kolorowej mimo obecności w genotypie genów barwnego umaszczenia.

Zjawisko epistazy może wyjaśnić poniższy przykład. Kury niektórych ras (np. wyandotte, plymouth rock) mają upierzenie białe, gdyż brak w ich genotypach genu C, warunkującego wytwarzanie pigmentu (melaniny) w piórach. Ich genotyp pod względem tej pary alleli jest homozygotą recesywną (cc), która blokuje syntezę tyrozynazy — enzymu biorącego udział w wytwarzaniu melaniny. U białych leghornów jest inna sytuacja, podobna do wspomnianej wyżej u świń. Ptaki te są również białe, ale mają

162