str0021

wniosków doszedł swego czasu K. Lashley, który — nie znalazłszy korelacji między rozmiarem dokonanego uszkodzenia kory mózgowej u szczura a stopniem i rodzajem upośledzenia czynności ruchowych u tegoż zwierzęcia -wysunął koncepcję ek wipotencjalności kory, sugerującą, że poszczególne funkcje ruchowe są sterowane przez różne, bliżej niezdefiniowane obszary korowe. W szerszym rozumieniu takie podejście jest równoznaczne z zanegowaniem możliwości zrozumienia biologicznych podstaw psychiki w ogóle. Wyniki Lashleya nie zadziwiają jednak obecnych badaczy, ponieważ wiemy, że efekty uszkodzeń (lezji) mózgu trzeba traktować z wielką ostrożnością. Ponieważ zniszczona tkanka zawiera elementy o przeciwstawnym znaczeniu funkcjonalnym, sumaryczny efekt lezji może być równy zeru, tym, bardziej że czynności zniszczonego obszaru, na zasadzie kompensacji funkcji, mogą być przejęte przez inne ośrodki. Ponadto przerwanie połączeń między ośrodkami może nie znieść wzajemnego oddziaływania tych ośrodków, a to ze względu na możliwość przekazywania impulsów nerwowych równoległymi, zachowanymi drogami. Na przykład zwierzęta z uszkodzonymi korowymi ośrodkami wzrokowymi nie tracą odruchu warunkowego na bodźce świetlne — pozostają u nich bowiem nie uszkodzone ośrodki podkorowe, które nadal spełniają swą funkcję. Poza tym często zdarza się. że małe uszkodzenie daje większe efekty niż rozległe, ponieważ obejmuje obszar jednorodny funkcjonalnie.

Współczesną neurobiologię charakteryzuje interdyscyplinarne podejście do badanych zjawisk, tworzą ją bowiem różne dyscypliny posługujące się różnymi metodami badawczymi. Dopiero analiza wszystkich danych uzyskanych za pomocą tych metod pozwala ukształtować pogląd na mózgowe korelaty badanej funkcji.

1.8.    Założenia i zakres tematyczny

niniejszej książki

Człowiek jest gatunkiem biologicznym. K.. Linneusz, twórca nowożytnej klasyfikacji biologicznej, postawił go na szczycie drzewa genealogicznego obejmującego współczesne i wygasłe gatunki zwierząt. Cechę wyróżniającą człowieka widział w tym. że jest on rozumny (sapiens). Dziś po dwustu latach uznano, że zdolność do rozumowania nie jest wyróżnikiem gatunkowym Homo sapiens, lecz cechą rodzajową Homo w ogóle, zarówno współczesnego, jak i neandertalczyka, a także praczłowieka Homo erectus. Zrozumiałe jest więc, że ta cecha rodzajowa przyciąga uwagę biologów, anatomów, antropologów i fizjologów, i pozostaje w centrum zainteresowania filozofów i psychologów.

Według Arystotelesa hierarchia istot żywych polega na tym, iż wyższe formy, zachowując właściwości form niższych, są ponadto obdarzone nowymi cechami. Tak też rozumne funkcje duszy ludzkiej opierają się na właściwościach charakteryzujących organizmy niższe. Później próbowano zwe-

21