str0064

4. Wypustki neuronów przekazujących impulsy z receptorów czucia trzewnego w ścianach narządów wewnętrznych i naczyń krwionośnych dochodzą do ośrodków wegetatywnych w rogach bocznych rdzenia (rys. 22).

Przez korzenie przednie opuszczają rdzeń kręgowy aksony neuronów ruchowych (motoneuronów) i komórek układu wegetatywnego. Aksony tych ostatnich odłączają się w pewnym miejscu od korzenia jako gałązka łącząca biała, podążająca do zwoju kręgowego (wegetatywnego). W zwoju tym włókna tworzące gałązkę białą kontaktują się z następnymi neuronami, których aksony jako gałązka łącząca szara wracają do korzenia i następnie wraz z włóknami ruchowymi biegną w głównym pniu nerwu do mięśnia (rys. 22). Celem ich są naczynia krwionośne mięśnia, a także komórki mięśniowe. Dzięki oddziaływaniom układu wegetatywnego możliwa jest regulacja ilości krwi przepływającej przez mięsień i przemiany materii w^r mięśniu, stosownie do aktualnego zapotrzebowania energetycznego.

Oprócz mięśni szkieletowych (somatycznych) układ wegetatywny zaopatruje przede wszystkim narządy wewnętrzne. Organizację tego unerwienia omawiamy w rozdziale 8.

Korzenie nerwowe opuszczają rdzeń kręgowy przez otwory między-kręgowe. Pierwszy korzeń, należący do najwyższego odcinka części szyjnej rdzenia wychodzi między pierwszym kręgiem szyjnym i czaszką. Wskutek wspomnianej już nierównomierności wzrostu kręgosłupa i rdzenia kręgowego korzenie wychodzące z dolnych segmentów rdzenia biegną na pewnym odcinku w obrębie kanału kręgowego i opuszczają kręgosłup poniżej odpowiadających im kręgów.

3.3.3. Struktura i funkcja łuku odruchowego

Reakcję ustroju na bodźce przebiegającą za pośrednictwem ośrodkowego układu nerwowego nazywamy odruchem. Aby reakcja odruchowa doszła do skutku, impulsy muszą przejść- od elementu odbiorczego. czyli receptora, do narządu wykonawczego, czyli efektora. Impulsy te przebiegają po drodze, którą nazywamy lukiem odruchowym. W skład łuku odruchowego wchodzi pięć członów: receptor, droga doprowadzająca, ośrodek odruchu, droga odprowadzająca i efektor.

Receptory, których pobudzenie może wyzwolić reakcję odruchową, znajdują się w skórze i głębiej położonych tkankach oraz w wyspecjalizowanych narządach zmysłów. Drogę doprowadzającą stanowi neuron czuciowy albo aferentny, którego ciało komórkowe znajduje się w zwoju rdzeniowym, a wypustka obwodowa wchodzi w skład nerwu obwodowego i dociera do narządu zawierającego receptory. W przypadku nerwów czaszkowych funkcję zwojów rdzeniowych spełniają skupiska ciał komórkowych neuronów aferentnych, zlokalizowanych w różnych miejscach, np. w zwoju półksiężycowatym Gassera (nerw trójdzielny) czy też w siatkówce (komórki zwojowe, których aksony tworzą nerw wzrokowy). O strukturze receptorów mówimy szczegółowo w rozdziale 5.

64