img212

*8*8

Nerwy rdzeniowe

Podstawową funkcją nerwów jest przewodzenie impulsów z receptorów do ośrodkowego układu nerwowego oraz w kierunku odwrotnym: z mózgowia i rdzenia kręgowego do narządów wykonawczych.

Włókna dośrodkowe, zwane także czuciowymi, są obwodowymi wypustkami komórek „pozornie jednobiegu-nowych”, znajdujących się w zwojach rdzeniowych i zwojach nerwów czaszkowych. Włókna te przewodzą impulsy z zewnętrznej powierzchni ciała jako włókna eksterocep-tywne; z układu ruchu przewodzą impulsy czucia głębokiego włókna proprioceptywne, natomiast podstawą czucia trzewnego są włókna interoceptywne.

Włókna odśrodkowe to włókna ruchowe, unerwiające mięśnie poprzecznie prążkowane, oraz włókna wegetacyjne, należące do układu autonomicznego. Włókna ruchowe (somatomotoryczne) są wypustkami komórek rogów przednich rdzenia kręgowego lub jąder ruchowych nerwów czaszkowych. Włókna wegetacyjne przewodzą impulsy z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni gładkich i gruczołów za pośrednictwem dwóch kolejnych neuronów. Neuron I położony w rdzeniu kręgowym lub mózgowiu wysyła neuryt, tzw. włókno przedzwojowe, zawierający osłonkę mielino-wą, do zwoju układu autonomicznego. W zwoju tym znajduje się neuron II, którego wypustka, tzw. włókno zazwo-jowe bezmielinowe, podąża do narządu wykonawczego.

Najczęściej spotyka się nerwy o charakterze mieszanym, •ctóre zawierają włókna czuciowe, ruchowe i autonomiczne.

Nerwy rdzeniowe

Nerwy obwodowe składają się z pęczków włókien nerwowych, z których każdy jest objęty łącznotkankową osłonką zwaną onerwiem. Wewnątrz pęczków tkanka łączna wytwarza przegrody śródnerwowe i osłonki pokrywające poszczególne włókna nerwowe jako śródnerwie. Tkanka łączna, obejmująca pewną liczbę pęczków wspólną osłonką, nosi nazwę nanerwia. Wraz z nanerwiem biegną naczynia krwionośne, odżywiające nerw. W przebieg nerwów mogą być włączone grupy komórek, które tworzą zwój. W zwojach rdzeniowych dominują komórki pozornie jednobiegunowe. W zwojach układu autonomicznego są to komórki wielobiegunowe.

Wśród 31 par nerwów rdzeniowych, które odchodzą od rdzenia kręgowego, wyróżnia się:

-    8 par nerwów szyjnych (nervi cervicales C| - C₈),

-    12 par nerwów piersiowych (nervi thoracici Th] - Th] ₂),

-    5 par nerwów lędźwiowych (nervi lumbales L] - L₅),

-    5 par nerwów krzyżowych [nervi sacrales Sj- S₅),

-    1 parę nerwów guzicznych (nervi coccygei Cy).

Pierwszy nerw szyjny wychodzi między kością potyliczną a kręgiem szczytowym. Pozostałe nerwy wychodzą przez otwory międzykręgowe lub ich odpowiedniki.

Budowa nerwu rdzeniowego. Nerw rdzeniowy (n. spinalisj powstaje z połączenia korzenia brzusznego [radix ven-tralisj i korzenia grzbietowego (radix dorsalis).

Korzenie brzuszne zawierają przede wszystkim włókna ruchowe i autonomiczne i opuszczają rdzeń kręgowy bruzdą boczną przednią. Korzeń grzbietowy wnika do rdzenia kręgowego w bruździe bocznej tylnej.

Korzenie grzbietowe są zbudowane głównie z włókien dośrodkowych (czuciowych]. W części bocznej korzenia grzbietowego znajduje się zgrubienie, tzw. zwój rdzeniowy (gan-

(R. cutaneus lateralis)

Costa R. lateralis

R. medialis

Mm. dorsi

Truncus sympathicus, Ganglion trunci sympathici

R. communicans

R. meningeus

Ganglion sensorium nervi spinalis Truncus nervi spinalis R. posterior —

N. intercostalis

Corpus vertebrae Medulla spinalis

Radix anterior

Foramen intervertebrale Radix posterior Canalis vertebralis Arcus vertebrae

Proc. spinosus

(R. cutaneus medialis)

Rys. 226. Nerw rdzeniowy, nervus spinalis\ przekrój poprzeczny na poziomie części piersiowej rdzenia kręgowego (wg Sobotty)

201