str0078

1.    Nerwy przekazujące informację z telereceptorów (tj. receptorów odbierających bodźce odległe od organizmu). Są to: nerw węchowy (I). nerw wzrokowy (II) i nerw słuchowy (VIII).

2.    Nerwy unerwiające mięśnie gałki ocznej: okoruchowy (III), bloczkowy (IV) i odwodzący (VI). Nerwy te, pod wpływem ośrodka skojarzonego spojrzenia, kierują ruchami oczu we wszystkich kierunkach.

3.    Nerw trójdzielny (V) o przewadze funkcji czuciowych.

4.    Nerw twarzowy (VII) o przewadze funkcji ruchowych — unerwia głównie mięśnie mimiczne twarzy.

5.    Zespół trzech nerwów: językowo-gardłowego (IX), błędnego (X) i dodatkowego (XI). Nerwy te mają wspólne ośrodki w tylnej części pnia mózgu i unerwiają narządy wewnętrzne i niektóre mięśnie poprzecznie prążkowane.

6.    Nerw podjęzykowy (XII) unerwiający mięśnie języka.

Nerwy unerwiające mięśnie gaiki ocznej

Ruchy gałek ocznych zależą od sześciu mięśni poprzecznie prążkowanych i mogą odbywać się we wszystkich kierunkach, tj. w górę, w dół, dośrodkowo i w bok, jak też rotacyjnie do wewnątrz i na zewnątrz. Oprócz tego gałka oczna jest zaopatrzona w mięśnie gładkie, których działanie powoduje zwężanie i rozszerzanie źrenicy oraz reguluje akomo-dację oka, czyli tak ustala wypukłość soczewki, aby obraz oglądanego przedmiotu padający na siatkówkę był maksymalnie ostry.

Największym spośród trzech nerwów ruchowych zaopatrujących gałkę oczną jest nerw III (okoruchowy). Jego jądro znajduje się w istocie szarej środkowej śródmózgowia, na poziomie wzgórków czworaczych przednich (górnych). Nerw ten unerwia cztery spośród sześciu mięśni ocznych.

Również w śródmózgowiu, na poziomie wzgórków czworaczych dolnych znajduje się jądro nerwu IV (bloczkowego), który zaopatruje jeden tylko mięsień skośny górny i powoduje ruch gałki ocznej w dół i nieco na zewnątrz. Nerw odwodzący (VI) rozpoczyna się w jądrze znajdującym się w moście pod dnem komory czwartej. Jego włókna unerwiają mięsień prosty zewnętrzny, którego zadaniem jest skierowanie gałki ocznej w bok. Czynność mięśni poruszających gałkę oczną jest omówiona w rozdziale 5 (s. 205).

Między jądrami nerwu III, prawym i lewym, znajduje się nieparzyste jądro Westphala-Edingera, należące do układu przywspólczulnego. Kieruje ono reakcjami źrenicznymi i akomodacją oka.

Nerw trójdzielny (V)

Nerw trójdzielny jest nerwem mieszanym, ale o znacznej przewadze części czuciowej nad ruchową. Część czuciową tworzą neurony afe-rentne, których ciała komórkowe znajdują się w zwoju półksiężycowa-

78