str8

122 Prawo wekslowe

inalną kwotę weksli przyjmowanych do dyskonta, stopę dyskontową, prowizję bankową, prawo wypowiedzenia umowy przed upływem jej ważności w przypadku pogorszenia się sytuacji finansowej klienta, termin wypowiedzenia, do umów znacznie bardziej rozbudowanych. Umowa o kredyt dyskontowy określa wysokość kredytu, powtarza warunki jakim odpowiadać musi weksel przyjmowany do dyskonta (standard w tym zakresie zawiera cytowana wyżej Uchwała 2/98 Zarządu NBP), określa sposób pobierania dyskonta. Wyjątkowo jednak ważnym postanowieniem jest zastrzeżenie pobrania z rachunku kredytobiorcy sumy weksla zdyskontowanego przed określonym w nim terminem płatności, w określonych ściśle sytuacjach. Bank przewiduje również możliwość obciążenia rachunku kredytobiorcy całą kwotą weksla wraz z kosztami protestu i odsetkami za czas po terminie płatności w przypadku niezapłacenia weksla, przy czym odsetki za czas po terminie płatności naliczane będą według stopy procentowej dla kredytów przeterminowanych obowiązującej w dniu obciążenia rachunku. Odpowiednie oświadczenie podawcy weksli dyskontowych, w którym bank dyskontowy wyraża na to zgodę, jest z mocy § 12, ust. 2 i 3 wspomnianej Uchwały, warunkiem sine qua non redyskonta. Podobnie zabezpieczają się banki dyskontowe wobec swoich kontrahentów. Te postanowienia, jak i sam mechanizm dyskonta, który we wszystkich bankach polega na dopisaniu kwoty kredytu do rachunku kredytobiorcy raz jeszcze potwierdzają tezę wyżej postawioną, że w zasadzie banki nastawiają się na dyskontowanie weksli tylko tych kredytobiorców, którzy otworzą lub już posiadają rachunek bankowy w danym banku. Poza standardową treścią umowy przewiduje ona dodatkowo miesięczny okres jej wypowiedzenia dla każdej ze stron, w którym bank nie przyjmuje weksli do dyskonta. Umowa rozwiązuje się z dniem spłaty zobowiązań wynikających ze zdyskontowanych weksli.

Występują w praktyce bankowej różne formy dyskonta. Poza dyskontem wekslowym częste jest np. dyskonto warrantów. Samo dyskonto wekslowe może jednak być dyskontem z prawem regresu do podawcy lub bez prawa regresu do podawcy. To drugie pełni dodatkowo funkcję gwarancyjną, albowiem bank przejmuje ryzyko wypłacalności głównych dłużników wekslowych. Dyskonto może być dokonane w formie doraźnej transakcji, bądź w formie terminowej umowy o tzw. linię dyskontową. Na mocy tej umowy bank zobowiązuje się wobec określonego podawcy do przyjmowania weksli dyskontowych w granicach ustalonego kwotowo limitu.

Dyskonto nie jest oceniane w doktrynie jednoznacznie. A. Szpu-nar, opierając się na literaturze niemieckiej, zwraca uwagę, że dyskontowanie nie jest jakąś samodzielną odrębną czynnością prawną i w razie wątpliwości należy przyjąć, że stanowi ono część składową umowy sprzedaży weksla. I. Heropolitańska uważa, że „dyskonto jest to zakup weksla przed terminem jego płatności z potrąceniem z góry odsetek dyskontowych”. Umowa taka zostaje zawarta, jeżeli bank definitywnie nabywa weksel. Inni autorzy raczej kwalifikują dyskonto, jako czynność kredytową (W. Zollner). Słusznie A.Szpunar podkreśla złożony charakter dyskonta wekslowego zwracając uwagę, iż w tym przypadku wchodzi w rachubę odpowiedzialność względem banku zarówno na podstawie przepisów prawa wekslowego, jak i przepisów prawa cywilnego. Autor ten postuluje wręcz, by w prawie polskim wyróżnić odrębny typ umowy redyskontowej. Nasuwa się w tym miejscu refleksja ogólniejsza, że tak skomplikowane stosunki prawne, jak gwarancja bankowa, czy omawiane relacje dyskontowe i redyskontowe nie są w Polsce należycie unormowane. Umowy bankowe winny być regulowane przepisami prawa cywilnego a nie bankowego.

Oceniając umowy o kredyt dyskontowy dostrzegamy w nich wyraźne elementy jednostronności typowe dla wielu umów bankowych. Nie wydaje się, by można było z tą tendencją skutecznie walczyć innymi metodami, jak tylko konkurencją; być może w przyszłości, zajmą się dyskontem inne niż banki wyspecjalizowane instytucje, dysponujących wolnymi środkami finansowymi, jak np. towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne.