Magazyn6
7301

169

KOALICJA I PRAWO KOALICJI

zbiorowych monopolu przy przyjmowaniu do pracy dla członków C. G. T., tak jak to miało miejsce przy budowie pawilonów na wystawie światowej" (F a r-g e a u d).

Powstałe na szeroką skalę w Rosji w r. 1917 związki zawodowe opanowane zostały w rok później przez bolszewików, którzy wręcz oświadczyli, że „idea neutralizmu związków zawodowych była i pozostanie ideą burżuazyjną". Związki mają realizować politykę socjalistyczną, której wytyczne ustala Rada Komisarzy Ludowych. Stały się one instrumentem w rękach rządu, instrumentem często niewygodnym, wobec sprzeczności interesów państwa-producenta z interesami państwa-robotniczego. To też gdyby nie wzgląd na istniejącą w Rosji międzynarodówkę, związki zawodowe uległyby dawno rozwiązaniu (K r z y w i c k i).

We Włoszech ustawa z r. 1926 przeorganizowała istniejące związki zawodowe. Socjalistyczne rozwiązano, chrześcijańskie wchłonięto w r. 1927, pozostały jedynie faszystowskie, wyposażone w takie przywileje, że pomimo formalnej swobody należenia do innych związków, mają one faktyczny monopol. Syndykaty powstają z inicjatywy państwa lub partji, uznane są za prawną reprezentację interesów robotniczych gdy należy do nich */io robotników danego zawodu i miejscowości, co daje im prawo ściągania składek od wszystkich robotników pracujących w danym zawodzie, bez względu na przynależność do syndykatu. Celem syndykatów jest stworzenie równych praw dla wszystkich grup społecznych i podporządkowanie ich interesom państwa.

W Niemczech, dawne, potężne związki klasowe (t. zw. wolne) opanowane zostały siłą w dniu 2 maja 1933 r. przez orgar.i zacje hitlerowskie. Hirsch-Dunckerowskie i chrześcijańskie przyłączyły się do nowopowstałej organizacji, która pod nazwą Frontu Pracy (Arbeitsfront) realizuje organizację wspólnej pracy wszystkich nad utrzymaniem jedności narodu i potęgi państwa „według sił i zdolności każdej jednostki w ramach spólnoty narodowej". Punkt ciężkości, w sprawach regulowania warunków pracy przerzucony został zresztą z koa-licyj robotników, na „spólnoty zakładowe", zostające pod kierunkiem przedsiębiorcy, samodzielnie układającego regulamin pracy, wynagrodzenie i t. p. w ramach istniejących ustaw i pod kontrolą powiernika pracy mianowanego przez państwo

Wszystkie te formy odbiegły znacznie od pojęcia koalicji, jakie nam pozostawił wiek XIX. Dobrą ich stroną (jeśli nie brać pod uwagę kierunków anarchicznych i związków bolszewickich) jest to, że pierwotne założenie koalicji, jako instrumentu walki między kapitałem a pracą ustępuje, w nowszych kierunkach, idei współdziałania, kompromisu i zgodnego, obopólnego załatwiania konfliktów, często pod nadzorem państwa, niejednokrotnie jednak także w rozmowach bezpośrednich przedstawicieli organizacyj zawodowych ze związkami pracodawców.

5. Koalicja na ziemiach polskich, a) Przed wojną. Ruch zawodowy polski powstał najwcześniej na ziemiach b. zaboru rosyjskiego. Pierwsze strajki świadczące o istnieniu porozumień robotniczych, datują się od 1882 r. (kolej warszawsko-wiedeńska), 1885 (Żyrardów) i 1892 (Łódź). Do 1905 było ich 186, z czego 153 zaczepnych.

Strajki tłumione były na podstawie ukazu z 1871 r. przewidującego użycie siły zbrojnej do ich zduszenia. Ukaz. z 1874 r. zabraniał należenia do stowarzyszeń. Ukazy te sprawiały, iż ruch zawodowy rozwijał się nielegalnie; od 1878 r. tworzono nielegalne „kasy oporu" dla finansowania akcji strajkowej.

W 1889 r. powstaje Związek Robotników Polskich, organizacja mająca na celu pracę nad poprawą bytu klasy robotniczej, drogą organizowania kas oporu.

W latach 1905 i 1906 przechodzi przez Królestwo fala strajków (ogółem w r. 1905 3 272 strajki). W tym okresie powstają ostatecznie związki zawodowe, organizowane przez partje polityczne (S. D. K. P. i L. P. P. S. i Nar. Demokrację), a mianowicie: związki socjalno-demokratyczne, związki bezpartyjne, tworzone przy udziale P. P- S. lecz stojące, na wzór niemieckich, na gruncie niezależności od partyj politycznych, związki zawodowe, organizowane przez Narodowy Związek Robotniczy, kierowany przez Narodową Demokrację, wreszcie związki żydowskie. Działalność oświatową i samopomocową prowadziło Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich.

Wprowadzenie tymczasowych przepisów o stowarzyszeniach z r. 1908 umożliwia rejestrację związków i rozpoczyna erę ich legalnej działalności. W latach 1908—10