Magazyn66501

161

KOALICJA — KOALICJA I PRAWO KOALICJI

Histmja Powszechna Trzaski, Ewerta, Michalskiego. Warszawa b. d. — Mangrr: L*Entente cordiale. „Hevue iThistoire de la guerre monduile”. 1927. — Michom Ualliancc franco-msse, Parts 1927. — Nicoltton: Sir Arthur Nicolson, first baron Carnmk. London 1930. — Palmer, NeieUm, Baker: America at war. New York 1931. — Pingaud: L'intcrvention ilalienne dans la grandę guerre. „Hetnte de France”. 1929.— Poinearś: Au sertice de la France. Parts 1924—1933. — Poltz: Dii anglo-russische Entente. Hamburg 1932. — Hmtounin: La crise europSenne et la grandę guerre. Parij 1934.— Ternie: Lec engagements de Calliance franco-rusm, leur iuolution d 1891 & 1914. „Hetme d’histoire de la guerre mondiale”. 1934. — Bółycki: Sojusz wojskowy francusko-rosyjski i współdziałanie wojskowe Hosji i Francji w sierpniu 1914 r. „Bellona”. 1936.— Salandra: L\ntervento. Hicordi e pensieri. Milano 1930. — SchmitŁ: The coming war. New York 1930. —

Survey of international affairs 1920—1923. Oz ford 1927.

Janusz Pojtwski.

Koalicja i prawo koalicji.

i. Definicja. 2. Koalicje robotników, a) Istota,

b) Cele i zadania, c) Ideologja, d) Pracodawcy a koalicje robotnicze. 3. Koalicje pracodawców i organizacje mieszane. 4. R zwój prawa koalicji

a) Okres zakazów, b) Okres znoszenia zakazów,

c) Okres wolności zrzeszeń, d) Najnowsze tendencje. 5. Koalicje na ziemiach polskijn a) Przed wojną,

b) Po wojnie. 6. Koalicje na forum międzynaro-dowem.

1. Definicja. Koalicją, w rozumieniu niniejszego artykułu, jest dobrowolne, czasowe lub trwałe zrzeszenie pracowników lub pracodawców, mające na celu solidarne, łączne występowanie nazewnątrz dla wpływania na warunki pracy najemnej. Prawem koalicji jest stan piawny dopuszczający istnienie takich zrzeszeń i stwarzający warunki umożliwiające ich działanie.

D« linieje powyższe wymagają następujących wyjaśnień: dobiowolność zrzeszenia polega tak na zupełnej wolności przystąpienia do koalicji i jej swobodnego opuszczę nia jak i na swobod.ie inicjatywy co do utworzenia zrzeszenia wszelkie więc organizacje mające cechy przymusu publicznoprawnego, np. tworzone przez państwc z przymusem uczestnictwa lub posiadające specjalne publiczno-prawne przywileje (izby pracy, związki zawodowe w niektórych państwach t. zw. totalnych) nie stanowią koalicji w przyjętem tu rozumieniu. Cecha cza-sowości lub trwałości zrzeszenia różni szersze pojęcie koalicji od węższego pojęcia związku zawodowego: koalicja obejmuje także porozumienia krótkotrwale (np. dla przeprowadzenia określonego strajku), a najogólniej biorąc wszelkie porozumienia (zmowy) bez względu na ich formę organizacyjną i trwałość. Związki zawodowe natomiast są zrzeszeniami trwałemi, o określonej formie organizacyjnej, stałych władzach, posiadające najczęściej osobowość prawną, nie będącą bynajmniej cechą konieczną koalicji. Koalicja jest czemś po-^rednicm między luźnem porozumieniem (np. robotników jakiejś fabryki na jednorazowym wiecu), a trwałym związkiem.

Najwięcej wątpliwości budzi kwestja czy do koalicji zaliczać należy również zrzeszenia pracodawców. W i s s e 1 w definicji swojej nie wspomina wcale o pracodawcach, choć przyznaje, że przy omawianiu koalicji robotniczych sprawa porozumień pracodawców, zupełnie pominąć się nie da. G ii n-t h e r wspomina o koalicjach pracodawców, nie wprowadza ich jednak do definicji, P o 11 h o f natomiast definjuje koalicję jako „związek pracowników lub pracodawców dla wpływania na warunki pracy" przy-czem łączy to z prawem strajku lub lokautu. Rozbieżność ta pochodzi przedewszystkiem stąd, że porozumienia pracodawców mające na celu wpływanie na warunki pracy nie były nigdy przedmiotem jakichkolwiek re-presyj, nie potrzebowały walczyć o swoje prawa, nie manifestowały swego istnienia nazewnątrz przeciwnie, niejednokrotnie działały poufnie, stąd nie stały się przedmiotem ani polemik naukowych ani zainteresowania powszechnego. Niemniej niema podstawy do wyłączania tak.ch por jzumień z pojęcia koalicji temba.dziej, że niektóre ustawodawstwa łą :zą wyraźnie koalicje pracodawców i pracobiorców w jedno pojęcie prawne. Na tern stanowisku stoi niemieckie prawo przemysłowe, a także traktat wersalski w art. 427 p. 2-gi. Zaznaczyć należy, że waga ich w polityce społeczne ■ jest bez porównania mniejsza od roli jaką odgrywają koalicje robotnicze. Definicję prawa koalicji jako stanu prawnego umożliwiającego istnienie i działalność zrzeszeń usprawiedliwia fakt, że prawo może wprawdzie nie zakazywać istnienia koalicyj, lecz przez zarządzenia administracyjnej natury uniemożliwiać ich działalność. Taki stan rzeczy istniał jakiś czas w Niemczech, gdzie ustawodawstwo przemysłowe dopuszczało istnienie koalicyj, działalność ich jednak była skutecznie paraliżowana przez ustawodawstwo skierowane przeciwko socjalistom (zniesione w r. 1890).

Mianem koalicji określa się także zrzeszenia grup (stowarzyszeń, związków, par-tji politycznych, państw). Koalicje te nie

Encyklopedia nauk politycznych.