Magazyn66401

160

KOALICJA

goż miesiąca rozejm ostateczny, a dn. 3. III. 1918 r. stanął pokój pomiędzy Rosją z jednej, a Niemcami, Austro-Węgrami, Bułga-rją i Turcją z drugiej strony.

Pokonanie przez wojska austro-węgierskie i niemieckie wojsk rumuńskich oraz rewolucja w Rosji zmusiły Rumunję do zawarcia rozejmu w Buftea dn. 5. III. 1918 r., a następnie pokoju w Bukareszcie dn. 7. V. tegoż roku. Pokój ten nie został wszakże przez Rumunję ratyfikowany, a jego postanowienia zostały przez traktaty pokojowe w Wersalu, Saint-Germain, Trianon i Neuilly anulowane.

W ciągu roku 1917 powstała armja ochotnicza polska oraz czeska, walczące po stronie koalicji. Komitet Narodowy Polski w Paryżu uznany został przez państwa koalicyjne za oficjalną reprezentację Polski, rada narodowa czeska za przedstawicielstwo Czech. Na tej zasadzie i Polska i Czechy zaliczone zostały do państw koalicyj ■ nych.

Traktat wersalski podpisały jako państwa koalicyjne: „główne mocarstwa sprzymierzone i zaprzyjaźnione", t. j. St. Zjednoczone, W. Brytanja, Francja, Włochy i Ja-ponja, oraz Belgja, Boliwja, Brazylja, Chiny, Kuba, Ekwador, Grecja, Gwatemala, Haiti, Honduras, Liberja, Nikaragua, Panama, Peru, Polska, Portugalja, Rumunja, Serbja-Chorwacja-Słowenja, Syjam, Czechosłowacja i Urugwaj, stanowiące wraz z powyżej wymienionemi mocarstwami państwa sprzymierzone i zaprzyjaźnione.

3. Okres powojenny. 28. VI. 1919 r., w sam dzień podpisania traktatu wersalskiego, przedstawiciele W. Brytanji i Stanów Zjednoczonych podpisali układy z Frań cją, zapewniając jej pomoc dwóch państw anglo-saskich na wypadek niesprowokowa-nego ataku ze strony Niemiec. Oba te układy, francusko-angielski i francusko amerykański, miały przedłużyć istnienie koalicji także i na lata powojenne, a prze-dewszystkiem wzmocnić jej spoistość wewnętrzną przez danie sojuszowi podstaw prawnych, których mu dotychczas brakło. 20. Xl. 1919 r. została dokonana wymiana dokumentów ratyfikacyjnych traktatu francusko-angielskiego. Dzień przedtem wszakże, 19. XI., senat Stanów Zjednoczonych odmówił ratyfikacji traktatu wersalskiego, a w następstwie tego został również odrzucony przez Stany Zjednoczone traktat, gwarantujący bezpieczeństwo Francji. Wobec zmiany stanowiska Stanów Zjednoczonych nie wszedł w życie, pomimo dokonanej ratyfikacji, traktat francusko-brytyjski.

W łonie koalicji zaznaczała się coraz większa rozbieżność pomiędzy Francją, a W. Brytanją, wynikająca stąd, że W. Brytanja nie chciała dopuścić do zbytniego osłabienia Niemiec, a tern samem do zbyt wielkiej przewagi Francji w Europie. Stanowisko W. Brytanji popierały najczęściej Włochy. Tern nie mniej koalicja, a ściślej trzy mocarstwa zachodnio-europejskie Anglja, Włochy i Francja wykonywu-jąc postanowienia, zawartych z Niemcami, Austrją, Węgrami i Bułgarją traktatów, utworzyły szereg organów międzynarodowych. Były to: komisja międzysojusznicza kontroli terytorjów okupowanych w Niemczech, komisja kontroli wojskowej (morska, lądowa i powietrzna), komisja odszkodowań, dalej pięć komisji delimitacyjnych, cztery komisje plebiscytowe, komisje do spraw żeglugi na Renie, Dunaju, Elbie i Odrze, komisje do spraw repatrjacji jeńców wojennych, likwidacji sprzętu wojennego, wreszcie komisje do spraw Gdańska i Kłajpedy. Jako naczelny organ państw koalicyjnych, powołany do interpretacji i wykonywania traktatów pokojowych postanowiono w lipcu 1919 r. utworzyć komisję, któraby zasiadała stale w Paryżu, a której członkami byliby ambasadorowie państw koalicyjnych we Francji. Stąd komisja ta otrzymała nazwę konferencji ambasadorów. Konferencja rozpoczęła urzędowanie po wymianie dokumentów ratyfikacyjnych traktatu wersalskiego, a pierwsze posiedzenie odbyła 26. I. 1920 r.

Pomimo, że istniały i działały wyżej wymienione organy międzysojusznicze, było coraz bardziej widoczne, iż koalicja tak jak ją pojmowano przed wielką wojną t. zn. jako ugrupowanie państw, przeciwstawiających się Niemcom, przeżyła się. Jako ostateczny kres koalicji przyjąć należy dzień 16. X. 1925 r., t. j. dzień podpisania układów lokarneńskich, w których W. Brytanja i Włochy zapewniały swą pomoc nietylko Francji i Belgji na wypadek niesprowoko-wanego ataku niemieckiego, ale i Niemcom na wypadek ataku francuskiego.

Literatura: Amkenaty: Uwagi. Warszawa 1924.— Bałotcski: Państwa Bałkańskie, 1800—1923. Kraków 1938. — Bawnont: L⁹essor industriel et l⁹itnp6rialisme colonial. Parts 1937. — Becker: Dos franz6fisch~rus*ischs Bńndnis. Berlin 1923. — Bąbrotcmki: Wielka Wojna, 1914—1918. Warszawa 1937\ Feldmam Od wielkiej rewolucji do wojny Łwiatowej. Wtelka