Syberia PG

GÓRNY PALEOLIT AZJI

Tyś.

lat

b-P-

kultury

10

20

®

c

ffi -

0    £

1    1

I^a

N

0

30- |

cć

*

TO

1

O)

40 - ®

e-® i

_50

D §

Kokoriewo

(wiórowa)

Malta-Buret

(wiórowa)

c

O

E

o

8.s<?

12 .- «, J W ® x

9 E

wczesny górny paleolit z tradycją lewaluaską

Diuktaj

(ostrza

liścio-

watate)

Wercholenskaja

Góra

Ui

(odłupkowe)

Kurtak

Tolbaga

Warwarina Góra Kara-Bom

Ryc. 79. Schemat rozwoju kultur górnego paleolitu na terenie Syberii

przede wszystkim wiórami retuszowanymi, często spiczastymi, oraz drapaczami i rylcami. W poziomach młodszych występują szczątki kozicy syberyjskiej, a w niżej leżących warstwach gómopaleo-litycznych także kości bizona, konia i osła.

Wczesnogórnopaleolityczna kultura wywodząca się z mustiersko-lewaluaskiej została poznana dzięki stanowiskom odkrytym na Ałtaju (Kara-Tenesz, Małojalmanskaja), a także na Syberii Pd. na Zabajkalu (Warwarina Góra, Tolbaga) i Chakasji (Malaja Zija). Wiek tych stanowisk zamyka się w granicach 36-30 tys. lat.

Brak chronologicznej i typologicznej ciągłości dzieli tę wczesnogórnopaleolityczną kulturę Syberii od kultur górnego paleolitu, które rozwijały się w początkach maksimum ostatniego zlodowacenia (na Syberii określanego jako sartańskie). Poczynając od ok. 24 tys. lat temu, rozpoczyna się na Syberii rozwój typowych kultur wiórowych, których najbardziej klasycznym przykładem jest kultura Malta-Buret (n. pochodzi od stan. w dorzeczu górnej Angary k. Irkucka).

na z kompleksem graweckim w Europie, gdyż w obu tych kulturach występowały statuetki antropomorficzne. Dziś wiadomo, że kulturę Malta-Buret dzieli od kompleksu graweckich kultur Europy nie tylko ogromny dystans terytorialny, ale także istotne różnice, np. odmienna technologia, brak narzędzi tylcowych w zespołach syberyjskich, inny typ statuetek antropo-morficznych i ornamentów. Niestety, nie jest znana geneza kultury Malta-Buret, a jej pozorne podobieństwa do kompleksu graweckiego wynikają z podobnych sposobów przystosowania się do warunków zbliżającego się maksimum ple-niglacjału. Kultura Malta-Buret charakteryzuje się dość prymitywnym przemysłem kamiennym (drapacze, rylce, przekłuwacze), któremu towarzyszy dość bogaty przemysł z kości, także słoniowej (wydłużone groty, szydła i igły, ciosła i spatule). Oprócz licznych figurek ludzkich (ok. 30) w stanowiskach znaleziono rzeźby ptaków oraz płytki zdobione ornamentami geometrycznymi. Ludność tej kultury polowała na renifery, mamuty, nosorożce i bowidy. Równolegle z kulturą Malta-Buret występują kultury o technologii odłupkowej, głównie w dorzeczu górnego Je-niseju (np. stanowiska Ui 1, Kurtak 4).

W okresie schyłkowego glacjału, poczynając od ok. 16 tys. lat temu, rozpoczął się rozw^rój nowych jednostek kulturowych, powstających na podłożu technologii odłupkowych (np. kultura -> Afontowa Góra w dorzeczu Jeniseju), jak i technologii wiórowych (np. kultura —► Kokorie-

.uf

' i /P*    \    ^v

* Afontowa Gora

J y	- . 4	/ i		L,
f f ; L / /	• Kokoriewo	• Malta fi/’

Ust-Karakol*    _#    • Warwarina Gora

Kara-Bom* -    - Wercholenskaja • Tolbaga

_ Gora    At

i j    \ 'A

SD-..    100    120

Kultura ta często była łączo- Ryc. 80. Rozmieszczenie ważniejszych stanowisk paleolitycznych na terenie Syberii

85