sprawozdaniezbadansmall (1)

WŁODZIMIERA ZIEMLIŃSKA-ODOJOW A

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ W 1956 R. NA CMENTARZYSKU KURHANOWYM W MIEJSC. ŻYWA WODA, POW. SUWAŁKI

OTHET O PACKOnKAX 1956 rOJTA HA KV'PrAHIIOM MOrHJIbHHKE B M. >KHBA BOM, HOBRTA CYBAJIKH

REPORT ON THE 1956 EXCAVATIONS OF RARROWS AT ŻYWA WODA,

THE SUWAŁKI DISTRICT

Wstęp

Opracowanie poniższe omawia wyniki badań wykopaliskowych prowadzonych w 1956 r* na cmentarzysku kurhanowym w Żywej Wodzie, pow. Suwałki¹. Poniew^raż zbadane kurhany stanowią jedynie część omawianego cmentarzyska², które wchodzi w zakres pewnej szerszej problematyki cmentarzysk „późnorzymskich’’. występujących w dorzeczu górnego biegu Czarnej Hańczy³, praca niniejsza ogranicza się jedynie do podania materiałów" i próby ustalenia ich chronologii. Badane cmentarzysko w Żywej Wodzie znane jest z notatki bibliograficznej z 1871 r.⁴. W 1956 r. odszukali to cmentarzysko i przeprowadzili na nim wizję lokalną kustosz PMA J. Antoniewicz oraz asystenci M. Kaczyński i J. O k u 1 i c z. Jest ono położone w głębokiej dolinie na wschód od w^rsi Żywa Woda i na południowy-wschód od największego wyniesienia Suwalszczyzny ,,Krzemieniuchy”. Obszar cmentarzyska jest obecnie pastwiskiem, częściowo polem uprawnym i znajduje się pod zarządem Gromadzkiej Rady Narodowej w Prudziszkach. Trudno jest ustalić zarówno pierwotną, jak i współczesną ilość kurhanów na wskutek rozwiezienia i rozorania zapewne większej ilości nasypów kurhanowych⁵.

Podjęcie prac na cmentarzysku kurhanowym w Żywej Wodzie w 1956 r. było podyktowane głównie celami konserwatorskimi. Prace były finansowane przez Zakład Antropologii Uniwersytetu Warszawskiego, i prowadzone pod ogólnym kierownictwem kustosza PMA J. Anton iewicza⁶. W czasie od 10. VII. 1956 r. do 4. VIII. 1956 r. rozkopano 5 kurhanów* całkowicie i 1 częściowo. W związku z podobnymi warunkami geologicznymi i podobną budow^rą morfologiczną kurhanów stosowano identyczne metody wykopaliskowe jak na cmentarzyskach w pobliskiej Szwajcarii i Osow^rej⁷.

¹ Wstępne wyniki badań referowałam w Suwałkach na konferencji sprawozdawczej z badań wykopaliskowych na Suwalszczyźnie w dniu 5 sierpnia 1956 r. Por. D. J a s k a n i s, „Wiadomości Archeologiczne”, t. XXIV, str. 154—156.

^a Możliwe, że nawet dwóch cmentarzysk, których ściślejszej wzajemnej korelacji chronologicznej na razie nie udało się uchwycić.

³    Równocześnie w tym samym sezonie wykopaliskowym były badane cmentarzyska z okresu „póżnorzym-skiego” i wędrówek ludów w pobliskiej Szwajcarii, pow. Suwałki, w Osowej, pow. Suwałki, w Prudziszkach, pow. Suwałki oraz Szurpiłach, pow. Suwałki.

⁴    Wspomina o nim A. Budzyński w t. I „Biblioteki Warszawskiej” z 1871 r., s. 240 w notatce: „Poszukiwania archeologiczne w byłej guberni augustowskiej”. Notatka lokalizuje cmentarzysko operując nazwiskami właścicieli gruntów, co zgadza się ze współcześnie uzyskanymi informacjami. Z opisu trudno jednak wywnioskować, które kurhany zostały przekopane i jakie uzyskano wyniki. U miejscowej ludności przechowała się tradycyjna nazwa określająca cmentarzysko jako „pogańskie mogiłki”. Por. również A. K a-miński, Materiały do bibliografii archeologicznej Jnćwieży od I do XIII wieku, „Materiały Starożytne”, t. I, Warszawa 1956, str. 262 i 206, i zebraną tam bibliografię.

⁵    W obrębie cmentarzyska występują współczesne tzw. „kamienice”, które często dezorientują. Szacunkowa ilość zachowanych jeszcze kurhanów wynosi około 20.

•Na miejscu kierowała pracami mgr Wł. Ziemlińska — Odojowa. W badaniach brali udział antropolog mgr A. Wierciński, mgr R. O d o j i studentka antropologii A. Wiercińska.

⁷ Porów naj J. Antoniewicz, M. Kaczyński, J. O k u 1 i c z. Sprawozdanie z badań 1955 roku na cmentarzysku kurhanowym w miejscowości Szwajcaria, pow. Suw^rałki, „Wiadomości Archeologiczne”, t. XXIII, z. 4, str. 309 oraz J. Jaskanis, Sprawozdanie z badań w 1956 r. na cmentarzysku kurhanowym w miejsc.Osowa, pow*. Suwałki (praca w tymże tomie).

7*

[99]