tworzenie wyrazow pochodnych

TWORZENIE WYRAZÓW POCHODNY

PODSTAWA SŁOWOTWÓRCZA + FORMANT = WYRAZ POCHODNY

r/o {ek)

książk(owy) (prze) czytać

część wyrazu pochodnego przejęta z wyrazu

podstawowego.

to cząsteczka, która dodajemy do podstawy słowotwórcze] w celu utworzenia nowego wyrazu (czyli wyrazu pochodnego).

Formant

(ilom)ek (książki wy przt (czytać)

RODZAJE FORMANTOW

NAZWA I DEFINICJA FORMANTU

PRZYKŁADY

UWAGI

arcymistrz, nadwaga, mdać, ni modny

forma nt występujący przBd podstawa słowotwórcza

Oba wyrazy (podstawowy I pochodny) sa taka sama częścią mowy (np. rzeczownikiem).

ryb- ,żelaz-ny wysok- >

fonnant występujący po podstawie słowotwórczej

Fonnant najczęściej spotykany. Służy do tworzenia m.ln. rzeczowników, przymiotników I przysłówków.

żyw płot, dw ślad, łam główka, cudz słów

-formant występujący

w złożeniach między dwoma podstawami

Mogą nimi być samogłoski: o-, -i- (-y-), -u-.

czołg- (od: czołgać)

odrzucenie zakończenia wyrazu podstawowego

W tej grupie spotyka się m.ln. rzeczowniki odczasownlkowe typu: dźwig, rzut, schron.

WYRAZY ZŁOZONE

WYRAZ ZŁOŻONY

PRZYKŁADY

UWAGI

połączenie dwóch lub więcej samodzielnych wyrazów tworzące Jedną nazwę konB( polny, babie lato, wieczne pióro, fryzjerka-kosmetyczka,

Jan Matejko, Pan Bóg, Organizacja Narodów Zjednoczonych

Piszemy rozdzielnie z wyjątkiem ZBSta-wleń dwurzeczownlkowych, gdzie oba człony są równorzędne (kupno-sprzedaż) lub pierwszy Jest określeniem drugiego

(cud-dziewczyna).

IEES3- wyraz powstały ze zrośnięcia dwóch lub więcej wyrazów

mysfcrólik, psubrat, swawola, wniebowzięty, karygodny, sześćdziesiąt, widzimisię

Zrosty mają tylko Jeden główny akcent! Ocknienia się Jedynie Ich ostatni człon (psubrat, psubrata) albo - rzadziej - oba człony (Białystok, do Białegostoku).

:££2lŁ>- wyraz utworzony z połączenia dwóch rdzBnl między-rostklem-o-, -i- (-/■), -u-samochód, pracodawca, rękopis, łamistrajk, męczydusza, dwururka, życiodajny, jasnoniebieski, dwuznaczny

Ocknienia się tylko ostatni człon. Po niektórych liczebnikach brak mlędzyrostka (trójskok, półgłówek, tysiąclecie).