Uczciwek042 2

sieciach elektroenergetycznych, a więc: przeglądy, prace konserwacyjne, remonty i modernizacje zgodnie z obowiązującymi w danym zakładzie zasadami gospodarki środkami trwałymi.

2.6. Transformatory

Transformator jest urządzeniem elektroenergetycznym przetwarzającym energię elektryczną za pośrednictwem pola magnetycznego bez udziału energii mechanicznej. Przy przetwarzaniu uzyskuje się zmianę wartości napięcia i prądu przy stałej częstotliwości. Podstawowymi elementami transformatora są:

a)    rdzeń wykonany z blach stalowych z dodatkiem krzemu,

b)    uzwojenie wykonane z przewodów miedzianych lub aluminiowych:

-    uzwojenia pierwotnego, do którego doprowadzona jest energia,

-    uzwojenia wtórnego, zasilającego odbiorniki.

Transformator, którego rdzeń i uzwojenia zanurzone są w oleju,

znajdującym się w kadzi, nazywa się transformatorem olejowym. Olej w transformatorze spełnia rolę czynnika chłodzącego i wzmacniającego izolację elektryczną. Transformatory bez oleju, chłodzone powietrzem, nazywane są transformatorami suchymi.

Najbardziej rozpowszechnione są transformatory trójfazowe, służące do przetwarzania napięcia z wyższego na niższe lub odwrotnie. Wykonywane są one jako dwuuzwojeniowe, trójuzwojeniowe lub jednouzwojeniowe (zwane autotransformatorami).

2.6.1. Budowa i działanie transformatorów

Zasada działania transformatora może być wyrażona następująco: jeżeli do uzwojenia pierwotnego doprowadzamy napięcie przemienne o wartości Uj, to w uzwojeniu tym popłynie prąd przemienny Ii, wywołując przemienny strumień magnetyczny, który zamykając się przez rdzeń transformatora indukuje w uzwojeniu wtórnym napięcie U2 proporcjonalnie do liczby zwojów tego uzwojenia. Po przyłączeniu odbiornika do uzwojenia wtórnego, popłynie w nim

prąd h-    /

W stanie jałowym, bez obciążenia/ stosunek napięć jest prawie równy stosunkowi sił elektromotorycznych i można go wyrazić jak

niżej:

z,    E,    U,

^Z2    E₂    U₂

zi - ilość zwojów uzwojenia pierwotnego transformatora,

Z2 - ilość zwojów uzwojenia wtórnego,

Ei - siła elektromotoryczna w uzwojeniu pierwotnym,

E₂ - siła elektromotoryczna w uzwojeniu wtórnym.

Stosunek napięć w stanie jałowym jako równy stosunkowi liczby zwojów uzwojeń, nazywa się przekładnią i oznacza się literą $ (Theta).

Rdzeń transformatora składa się z odpowiednio pociętych kształtek blach, w których pionowe elementy nazywamy kolumnami, a poziome jarzmem. Na kolumnach rdzenia umieszcza się uzwojenie pierwotne i wtórne.

Blachy, z których wykonuje się rdzeń są od siebie odizolowane lakierem, papierem, warstwą tlenków lub specjalną izolacją, w celu zmniejszenia strat wywołanych prądami wirowymi. Blachy stanowiące rdzeń służą do przewodzenia strumienia magnetycznego.

Najczęściej spotykanym uzwojeniem transformatora jest uzwojenie cylindryczne. W uzwojeniu cylindrycznym uzwojenia górnego napięcia (GN) jak i dolnego napięcia (DN) wykonane są w formie cylindrów rozmieszczonych współśrodkowo na kolumnach rdzenia.

2-6.2. Układy połączeń

Uzwojenia transformatorów trójfazowych łączone są w gwiazdę, trójkąt lub zygzak. Stosowane są następujące oznaczenia:

Y - uzwojenie górnego napięcia połączone w gwiazdę,

59