Podczas głębokiego wdechu ciśnienie dochodzi do -30 mm Hg, a przy zamkniętej głośni nawet do -50 mm Hg. W czasie wydechu przy zamkniętej głośni może dochodzić nawet do + 50 mm Hg.
Ruch powietrza w stronę pęcherzyków płucnych i z powrotem zależy od ciśnienia napędowego czyli różnicy ciśnień, która wytwarza się podczas wdechu i wydechu miedzy wnętrzem pęcherzyków płucnych a otoczeniem organizmu. Podczas spokojnego wdechu powietrze wnika do pęcherzyków płucnych, gdyż ciśnienie w drogach oddechowych zmniejsza się o 1,5 mm Hg w stosunku do powietrza na zewnątrz organizmu. W czasie wydechu powietrze z pęcherzyków wychodzi przez drogi oddechowe, gdzie ciśnienie zwiększa się o 1,5 mm Hg w stosunku do atmosferycznego.
Zmiany ciśnień w drogach oddechowych mogą być szczególnie duże, gdy organizm oddycha szybko i forsownie, a górne drogi oddechowe są zwężone lub zamknięte ( podczas parcia, wymiotów, kaszlu, kichania, śmiechu, płaczu, śpiewu, dmuchaniu). Ciśnienie w drogach oddechowych może w takiej sytuacji podnieść się do +130 mm Hg lub opaść w okolice -100 mm Hg.
Na retrakcyjną sile płuc składają się:
> Sprężyste ich obkurczanie, gdyż znajdują się one w stanie elastycznego rozciągnięcia
> Napięcie powierzchniowe pęcherzyków płucnych na granicy fazy gazowej i płynnej.
Wskutek tego płuca dążą do zapadania się, co mogłoby doprowadzić do ich niedodmy. Aby temu zapobiec wnętrze pęcherzyków u człowieka po urodzeniu powleczone jest molekularna warstewką czynnika powierzchniowego, przeciw niedodmowego tzw. surfaktantu. Związek ten jest lipoproteidem zawierającym lecytynę i jest wytwarzany w ziarnistych pneumocytach ściany pęcherzyków płucnych pod wpływem troficznego działania włókien nerwu błędnego. Zmniejszając napięcie powierzchniowe chroni on pęcherzyki płucne przed zapadaniem się i niedodmą. Dopóki tego czynnika nie ma do końcowych tygodni życia płodowego płuca są bezpowietrzne, a do wykonania pierwszego oddechu po urodzeniu potrzeba dużej siły mięśni wdechowych.
Surfaktant zmniejsza napięcie powierzchniowe pęcherzyków płucnych około 20 razy, przez co zmniejsza także sprężysty opór płuc i zapobiega powstawaniu obrzęku. W
79