Zdjęcie706

bm ironie mych prezentacji miejsc i charakterystyk postaci, a wyliczenia rzadko są hierarchicznie uporządkowane.

W odniesieniu do ludzi możemy mówić albo o charakterystyce zewnętrz-my t) pośredniej, czyli o opisie wyglądu postaci*⁴, albo charakterystyce bez-ftśndniej - gdy nazywa się cechy charakteru*⁵. Zresztą wiele deskrypcji, jak u poniżej, łączy te właściwości:

Był to mężczyzna jakich czterdziestu kilku lat. Typ pospolitego szlachcica. Wzrostu dobrego, barczysty, doić jeszcze zgrabny, zwłaszcza iz wskutek choroby stracił na tuszy, energiczny, a raczej popędliwy w ruchach. Głowę miał okrągłą, twarz bez rysów, niewyraźną, oczy jasnoniebieskie, prawie szare, duże, wyłupiaste i szeroko rozstawione, które patrzą wprawdzie, lecz nie widzą, włosy jasnoblond, krótko strzyżone, lecz już wytarte nad czołem beczkowato wypukłym, które przez to wydawało się większym i bardziej inteligentnym, niż było - i wreszcie charakterystyczne wąsy szlachcica polskiego, które całej twarzy nadają znamię pewnej dzielności i buty, choćby ich w duszy nie było. Poza tym żadnego wyrazu, nic, co by zdradzało jakąś energię szczególną; jakiś charakter wyjątkowy, chyba dość częste kurczenie mięśni nad oczami, które usiłowały ściągać się ku podstawie nosa, co jednak udawało im się z trudem i w niewielkim tylko stopniu.

(Antoni Sygietyński, Wysadzony z siodła)

Inne, nieuwzględnione wyżej funkcje opisu to:

•    współorganizowanie fabuły (opisy mogą w narracji stanowić retardację, retrospekcję, antycypację wobec akcji, budować lub wygaszać napięcie, dawać sygnał początku lub końca jakiejś części, być pretekstem do zmiany miejsca akcji itp. *=b rozdz. 263);

•    niesienie pośredniej informacji na temat podmiotu (jako centrum orientacji czasoprzestrzennej i punktu widzenia, czyli medium, poprzez które dokonywane są: interpretacja ukazywanych zjawisk, wybór ich właściwości, także ocena) - powyższy przykład opisu bohatera bardzo dobrze pokazuje subiektywizm obrazowania, negatywny stosunek do postaci;

•    modelowanie odbioru - poprzez styl i dobór elementów składowych opisu.

W cytowanej deskrypcji samo stwierdzenie, że jest to „typ pospolitego szlachcica”, narzuca niechętny stosunek do postaci, nie mówiąc już o wielu innych wartościujących określeniach: „twarz bez rysów", „wytarte włosy", czoło -beczkowato wypukłe" itp.