zagadnienia egzaminacyjne z teorii literatury (12)

Justyna Diduszko 22. Dzieio 2 aktywność świadomości- Platon, Arystoteles, zwolennicy psychoanalizy.

Dzieło jest pojecie;:; odnoszącym się do wielu dziedzin sztuki, używanym w literaturze, muzyce, piąstce, które można znaleźć już w starożytności.

Platon nic opracował swych poglądów w formie konsekwentnego systemu. Jednak w swych dialogach poruszał kwestie poezji. Podkreślał wyższość sztuk natchnionej przez Muzy nad sztuką ..2 rozsądku zrodzona." przyznawał, że w szale natchnienia poeci mogą się zbliżyć do poznania idealnej prawdy, z drugiej zaś uważał, ze skoro poeci tworzą pod wpływem natchnienia, nie są w stanie dać racjonalnego wyjaśnienia treści swego poetyckiego przekazu ani zawartej w nim prawdy. Dokonał podziału poezji na 2 rodzaje:

-    taki, w którym poeta mówi wszystko we własnym imieniu

-    taki, w którym poeta sam się nie ujawnia i wszystkie, wypowiedzi wkłada w usta bohaterów (mimetyczny)

-    mieszany, charakterystyczny dla eposu: poeta częściowo mówi we własnym imieniu, częściowo przez usta bohaterów

2_L3-mo.gą.mieć negatywny .wptyw.m kształtowanie .się.charakter odbiorcy, dostrzegaj ąc skłonności do naśladowania, widzi w nim podstawę moralnego osłabienia charakteru i osobowości. 2 naśladowania rodzi się przyzwyczajenie, które może stać się drugą naturą. Sztuki mimctyczne są tylko „naśladownictwem” wytworzonej przez człowieka czy naturę rzeczywistości, która w myśl jego teorii jest tylko „cieniem i odbiciem” odwieczniei rzeczywiście istniejących idei boskich, podważa całkowicie wartość tych sztuk na płaszczyźnie poznawczej.

Platon odmówił sztukom mjtnetycznym głębszych walorów poznawczych i etycznych oraz wyłączył je ze swego systemu wychowawczego, gdyż stwarzają tylko pozory i złudę rzeczywistości. Arystoteles zaś przyznał im nawet pewnego rodzaju autonomię. Podjął jednocześnie próbę odkrycia i sformułowania praw rządzących rzeczywistością stworzoną w procesie mimeryc2nym. Cala struktura dzieła ukierunkowana jest celowo. Ma doprowadzić do. przeżycia pewnego rodzaju wstrząsu i sprawić specyficzną przyjemność, która dokonuje się poprzez katharsis. Arystoteles z pojęciem mimesis wiązał obok koncepcji twórczości pewną reprezentatywność, połączoną z odtwarzaniem przez sztukę podobizny istniejącej rzeczywistości.

Stworzona przez Arystotelesa „Poetyka” ma charakter opisowy. Nie istniała przed nim teoria literatur/jako oddzielna i usystematyzowana gałąź wiedzy. Teieologiczna koncepcja filozofii Arystotelesa, który patrzy na rzeczywistość przede wszystkim jako na organiczną i funkcjonalną konstrukcję, której każdy składnik podporządkowany jest naczelnemu zadaniu, jakie ma spełnić ta rzeczywistość jako odrębna całość. Stąd staje się zrozumiałe dlaczego także w Poetyce .Arystoteles interesuje się głównie skończonym dziełem poetyckim i jego strukturą samą w sobie. Przedmiotem jego rozważań jest sztuka poetycka, jej istota i rodzaje oraz -właściwości każdego z nich i sposób w jaki należy układać fabułę, aby utwór był piękny, jego składniki ilościowe i jakościowe a także wszystkie inne sprawy, które wchodzą w zakres tej dyscypiiny wiedzy. ...    .    _    ..    .    ......

Arystoteles przejął ód Platona termin mimesis, lecz nadał mu nowe znaczenie. Dla Platona znaczyło przede wszystkim tyle co „kopiowanie, tworzenie lustrzanego odbicia rzeczywistości”. .Arystoteles- poeta naśladuje rzeczywistość nie tylko takąjaka ona jest, ale również taką. jaką być powinna, lub taką, o jakiej się mówi, ze jest. Poeta musi być raczej twórcą fabuły niż wierszy, skoro naśladownictwo czyni 2eń poetę 1 skora przedmiotem tego naśladowania jest akcja.

Z: Arystoteles „Poetyka”