zagadnienia egzaminacyjne z teorii literatury (171)

—^_X-Historia-.a4iteratura -^Aryist ot cl esJ~l_SńLhiie, -J-JDerrid a___________

Wiadomo, że historia nieodłącznie wiąże się z-literaturą. Arystoteles wypowiada, się na

.ten .tcjEatjy 5Wftj.ejJP.Qe tyce. (o szaiceooetyckiei). _W prowadza przedewszystkim______

rozróżnienie hiiędzy poezją, a historią. Ważne jest pojęcie zdarzeń i faktów. Przedmiotem naśladowania.poezji są nie rzeczy, aie zdarzenia i fakty. Literatura wg niego przekazuje zdarzenia prawdopodobne, które nie musiały się zdarzyć, aie mogły lub mogą zaistnieć w przyszłości. Historia natomiast przekazuje fakty, czyli zdaje bezosobową relację o zaistniałych zdarzeniach, relacjonuje zdarzenia z przeszłości. Cb ciekawe. Arystoteles stworzył teoretyczną wiedzę o literaturze, jednak dopiero w wieku XIX wydzielono jej część zwaną poetyką historyczną.. Bada ona przemiany form literackich oraz ich ewolucje w procesie historycznoliterackim. Dociekania Arystotelesa dały początek-poetyce europejskiej.

Ten sam temat pode]muje 'fIayden'Wh.i Je w książce' i^STónśfiiie jest iUakąfrfrtowarff-niej między jurnymi o-histaryzmach. które były głównym przedmiotem działalności Wbite¹ a. Używanajest liczba mnoga (Iństciyzmy - analogicznie do teorii), co ma związek z .rozmnożenieir. postaw mętoriologicznyćh -w XX więku. ^-a-’ irLnym"dziele — ,i^famśtory'^v " JKhiJte. dgjjpiBVĄ.ptzełomu w myśleniu i historii i histonogrąTL kreując .ruch akademicki zwany Nowyin Historyzmem. Warto dodać, że Wbite był strukturalistą, jego mistrzem był zaś Goambarista Vico.

Wbite'a interesuje tekst historiograf! czny jako „retoryczna maszyneria do produkowania efektu realności”, zaś New Historicism to ideologiczna relacja między tekstem a rzeczywistością historyczną. Wbite bada struklury językowe, dzięki którym historyk przekonuje o obiektywności swojej pracy. Nowy Kistoryzm odsłania więc światopoglądowe przesłanki mówienia o świecie i wpływ praktyk kulturowych na pisanie literatury.

Wbite tworzy leź naukę zwsną topologią ( nauka o tropach retorycznych) - jest różna od ideologii nowohistorycznych, ale wspólne jest przekonanie u iluzoryczności obiektywizmu w badani historii i neutralności dyskursu ja opisującego. Poetyka historii Whitc’a- to przede wszystkim dzieło z roku 1973 - „Metahisiory”, będące interpretacją historiografii XIX wieku. Zawiera w sobie 2 słowne tezy-:

1)    Style wyjaśniania historycznego różnią się miedzy sobą prze2 zastosowanie 3

... ... strategii: fabuł aryzacj L. argumeatacj i i jdeologizacj i. Możliwe ą wzorce: romantyczny, tragiczny, komiczny, satyryczny ( fabularyzacja), formistyczny, konteksćuahstyczr.y ( argumentacja), anarchistyczny, radykalny, liberalny (ideologizacja).

Wg Whke^;a styl historiograficzny uzależniony jcsL od wyboru określonej strategii i

określonego wzorca strukturalnego historyk postępuje wg stf uk.tirafnycE założeń.

2)    Praca historyka to nic odtwarzanie przeszłości, lecz „akt poetycki” - prefiguracja historycznego pola badań za pomocą 4 tropów:

-    metafory;

-    metonimii:

-    synekdochy;

Jest to raetahistoryczna perspektywa dzieła ( podłoże dyskursywno - topologiczne).

Whi te-występuje przeciwko czystej historiografii, wg nieg-o to historyk wybiera określona tunerprctację dziejów - jaku stcukturalista piżyjmujc pkiwśi&fotwo suuktmalnycU inwariantów ( archetypowych opowieści) przed poznaniem tego, co jednostkowe. Odwraca też tradycyjną relację między rzeczywistością historyczną a opowieścią, dowodząc, że narracja nie jest wobec świata wtórna, lecz pierwotna, i to ona wyznacza jego sens. Tekst historiozoficzny to aiteiakt kształtujący badaną rzeczywistość za pomocą narracji i tropów'.

1