002

Metafora Czyli przenośnia, to wyrażenie, w którym dochodzi do zamierzonej zmiany znaczenia składających się na nie słów pod wpływem kontekstu, w którym zostały użyte. Kontekst wyklucza dosłowne odczytanie sensu wyrazów i zmusza odbiorcę do poszukania nowej interpretacji znaczenia. Np. widzę ich w duszy teatrze.

Metafory i porównania nie są środkami stylistycznymi używanymi tylko w literaturze pięknej, pełniącymi funkcję zdobniczą. Występują w życiu codziennym, w przemówieniach. Pomagają np. w zrozumieniu trudnych lub abstrakcyjnych pojęć w tekstach popularnonaukowych poprzez porównanie do prostych zjawisk, pobudzają również wyobraźnię czytelnika. Np. białe karły, czarne dziury, w wypowiedziach codziennych, potocznych spotyka się najczęściej metafory skonwencjonalizowane.

Najlepiej jednak używać metafor świeżych, czyli tworzonych indywidualnie. Należy ich używać ostrożnie. Przy tworzeniu nowych metafor warto zwrócić uwagę Podobieństwo kształtu, budowy, podobne cechy, przeznaczenie. Należy używać ich ostrożnie, nie nadużywać, zwłaszcza banalnych, powtarzających się schematów. Jednym z wyznaczników bogactwa stylu jest umiejętność posługiwania się epitetami. Czynią one opis dokładniejszym i plastyczniejszym. Ważnym składnikiem sprawności stylistycznej jest umiejętność tworzenia wyrazów. Przykładem są okazjonalizmy, czyli wyrazy tworzone na potrzeby sytuacji. Np. do sloganów reklamowych.

Niebezpieczeństwem gorżącym każdemu twórcy tekstów są paronimy czyli wyrazy różniące się nieznacznie brzmieniem, mające jednak rożne pochodzenie i znaczenie. Przez co mogą być mylone, co może prowadzić do nieporozumień, ale wykorzytywane są też do eksperymentów słowotwórczych czy tworzeniu sloganów. Np. dużo lęków, mało leków.

Jednym z warunków sprawnego posługiwania się jeżykiem jest respektowanie zakresu łączliwości wyrazów. Np. wyraz żywić jest używany w odniesieniu do żywić nienawiść, ale nie może być już użyty w określeniu pozytywnych uczuć np. żywić miłość. Nierespektowanie tych zasad może świadczyć o niedostatkach w umiejętności posługiwania się językiem, ale może być też cennym środkiem stylizacyjnym.

Idiomy czyli stale połączenia wyrazowe, nieprzetłumaczalne dosłownie na inne języki. Mają niezmienny szyk leksykalny- tylko w niektórych przypadkach można zmienić pojedyncze słowa na inne np. oddać (zaprzedać) duszę diabłu. Nie powinno się zmieniać ani naruszać kolejności ich składników np. mieć znaczenie i odgrywać rolę (stąd błędnie odgrywać znaczenie), lub zmiany kształtu gramatycznego np. mieć głos a nie mieć głosy. W niewielu związkach dopuszczalne są alternatywne formy gramatyczne ktoregos z komponentów np. popuścić cugle (cugli). Celowa zmiana szyku, bądź znaczenia idiomów może być przejawem twórczości. Ale na takie zabiegi mogą pozwolić sobie tylko osoby o dużym wyczuciu językowym. Do środków stylistycznych odtwarzanych z pamięci należą porzekadła, przysłowia, aforyzmy i sentencje. Przejawiają one traści moralizatorskie, żartobliwe. Celowe modyfikacje przysłów można zauważyć w reklamach np. nestle- łagodzi obyczaje.