0000014 (12)

	Kolejność	wyrzynania	się zębów	mlecznych
Szczęka	| Przed trz<>-noiue	1 Kiju	Siekacze	Khi	Przedtrzo- notue
górna	1 * ^5	1 7 1 1 ^7 1	3 2 2 3	! 7	5 9 1
dolna	10 6	' 8 1	4 114	1 ^8	6 10

Są to dane przeciętne. Pamiętać jednak należy, że nawet u zupełnie zdrowego dziecka może zajść znaczne przyspieszenie lub opóźnienie ząbkowania.

Jakkolwiek pojawienie się pełnego uzębienia mlecznego zakańcza się mniej więcej po 24 miesiącach i zęby są dobrze pokryte emalią, korzenie zębów rosną jeszcze do 3—4 r. życia. Około 7 r. życia zaczynają wypadać zęby mleczne i na ich miejsce pojawiają się zęby stałe. Porządek ich pojawiania się jest podobny do pojawiania się zębów mlecznych. Pierwsze siekacze stałe łatwo odróżnić dzięki nierównej ząbkowanej ich powierzchni siecznej.

Dla osób, które chciałyby pamiętać, ile w którym miesiącu niemowlę zwykłe miewa zębów, może się przydać następująca formułka: niemowlę ma tyle zębów, ile ma skończonych miesięcy życia minus 6, np. niemowlę 10-miesięczne ma 10 — 6 = 4 zęby.

Pokarm zessany u niemowlęcia lub pogryziony i przeżuty u starszych dzieci, zmieszany ze śliną przechodzi przez przełyk do żołądka, potem do dwunastnicy i dalej drogą jelit cienkich do jelita grubego. Po drodze ulega kolejno działaniu różnych fermentów i wessaniu przez ścianę przewodu pokarmowego. Zbyteczne resztki usunięte są jako kał. Długość przewodu pokarmowego u dziecka jest proporcjonalnie nieco większa niż u dorosłego. Działalność fermentów w pierwszym roku życia jest nieco słabsza, później osiąga wartości takie jak u dorosłego.

Poza jamą ustną, przełykiem, żołądkiem i jelitami do narządów trawiennych zaliczamy jeszcze wątrobę z pęcherzykiem żółciowym i trzustkę. Oba te narządy są już od urodzenia proporcjonalnie duże i wydzielanie przez nie sokow trawiennych szybko osiąga normalną zdolność człowieka dorosłego.

Oceniając ogólnie działalność przewodu pokarmowego u dziecka możemy przyjąć, ze różnice polegają przede wszystkim na gorszym rozwoju mięśni ścian jelit, mniejszej ilości włókien elastycznych, większej delikatności śluzówki, gorszym nieco wydzielaniu soków trawiennych, silniejszym ukrwieniu, gorszym unerwieniu (większa pobudliwość nerwowa). Wszystko to prowadzi do częstszych chorób przewodu pokarmowego we wczesnym dzieciństwie, zwłaszcza wobec malej odporności dziecka na zakażenia.

PRZEMIANA MATERII

Organizm ludzki potrzebuje stale dopływu pokarmu i tlenu na utrzymanie właściwej temperatury ciała i na podtrzymanie działalności tkanek i narządów oraz na wykonywanie pracy fizycznej. Przemiany chemiczne, jakie zachodzą przy przerabianiu pokarmów i ich odbudowie na cele organizmu, nazywamy przemianą materii (metabolizmem). Po długich próbach i wysiłkach udało się opracować metodę, która pozwala na ocenę energii wyzwalanej w czasie przemiany materii i obliczenie jej w' jednostkach cieplnych, kaloriach. Metoda ta oparta jest na obliczeniu ilości zużytego przez płuca człowieka tlenu względnie wydalonego dwutlenku węgla.

Ilość energii, jaką produkuje ciało ludzkie w zupełnym spoczynku, w normalnej temperaturze pokojowej (20°) na czczo — nazywamy przemianą podstawową lub spoczynkową. Pozwala nam ona ocenić w kaloriach ilość energii, jaką musi wytwarzać ciało ludzkie na utrzymanie się przy życiu, bez zużywania jej na pracę. Zarówno u dorosłych, jak i dzieci wynosi ona koło % całego zapotrzebowania kalorycznego. Dorosły pozostałą ^x/i energii zużywa na pracę, nie licząc niewielkiej straty powstałej przez niecałkowite wyzyskanie pokarmów. U dzieci oprócz tych przyczyn zuzycia energetycznego dochodzi jeszcze zużycie na wzrost.

Ostatecznie przemiana materii u dziecka przedstawia się następująco:

podstawowa przemiana materii    ....    60%

wzrost.................. 15%

27