014

14

protektora Krzyżaków i niefortunnego pretendenta do korony cesarskiej. Co więcej, treść bogatego programu dekoracyjnego widniejącego na głowni mieczowej upoważnia do datowania jej na czas około r. 1255 i na wiązanie jej powstania, a przynajmniej wykończenia, z udziałem Przemysła w wyprawie krzyżowej na pruskich pogan. Wyprawa była organizowana przez braci Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, którzy zrewanżowali się koronowanemu sojusznikowi nie tylko nazywając na jego cześć świeżo założony zamek „Królewcem” (Konigsberg), ale nadto i ofiarowując zniemczonemu Przemyślidzie miecz z wyrytymi na głowni okolicznościowymi ornamentami. Powstaje oczywiście pytanie, w jaki sposób pamiątkowa broń czeskiego króla trafiła w nadnoteckie, czy nadwarciańskie bagna. Na pytanie to jednak nie potrafimy jak dotąd udzielić odpowiedzi¹.

Równie rzadkie, jak związki z historycznymi osobistościami, są w naszym materiale związki z konkretnymi, historycznymi zdarzeniami. Zdawałoby się, że znaleziska broni, nawet przypadkowe, powinny skupiać się tam, gdzie staczano większe i ważniejsze bitwy. Rzeczywistość nie potwierdza tych przypuszczeń. Cała lista mieczów odkrytych w rejonach znanych pobojowisk ogranicza się do 3 pozycji; wszystkie w dodatku pochodzą z jednej i tej samej okolicy i mogą być uznane za ślady jednej i tej samej bitwy pod Płowcami w r. 1331. Co prawda, dwa z tych mieczów (Piołunowo I i II) znaleziono nie w Płowcach, tylko na gruntach pobliskiej wsi Piołunowo, jednakże i niewielka stosunkowo odległość od Płowieć (w linii powietrznej ok. 2,5 km) i fakt odkrycia w sąsiedztwie tych mieczów innych jeszcze elementów uzbrojenia (ostrogi) czyni prawdopodobnym ich związek z pobojowiskiem². Trzeci miecz pochodzi z samych Płowieć. Niestety okoliczności jego znalezienia (podobnie zresztą jak okoliczności znalezienia obu poprzednich) nie są dostatecznie jasne, aby mogły służyć jako dodatkowy argument w rozważaniach na temat stosunku zachodzącego ewentualnie między zabytkiem a bitwą stoczoną przez wojska polskie i krzyżackie w dniu 27 września 1331 r.³

1

H. S e g e r, Ein Prunkschwert aus der Zeit der Kreuzziige, Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift, Bd. 6 (1912),    79 nn; P. Bo hm, Konig Ottokars Schwert, Schlesiens Vorzeit... Neue Folgę, Bd. 8 (i924), s. 41 nn.

2

   M. Biskup, Analiza bitwy pod Płowcami i jej dziejowego znaczenia, Ziemia Kujawska, R. 1, Inowrocław—Włocławek 1963, s. 73 nn.

3

   Jako nie zachowane w oryginale i nie opublikowane nie zostały uwzględnione w tej pracy 2 słynne miecze przesłane wraz z wyzwaniem Jagielle przez Krzyżaków przed bitwą grunwaldzką, rankiem dn. 15 lipca 1410 r. Te cenne trofea przechowywano następnie w ciągu prawie 400 lat w skarbcu koronnym. Po jego rozgrabieniu w r. 1795 przez Prusaków, którzy nie zainteresowali się mieczami jako rnie mającymi wartości materialnej, ocalone przez T. Czackiego