0000026

ZAGADNIENIE STOSOWANIA BADAŃ RADIOLOGICZNYCH W PROFILAKTYCE I DIAGNOSTYCE CHOROBY SCHEUERMANNA

Badanie radiologiczne jest bezspornie najlepszą i najbardziej miarodajną metodą rozpoznawczą zmian zachodzących w kręgosłupie. Fakt ten wiąże się z ryzykiem nadużywania tego badania, a stosowanie go staje się zagadnieniem o wadze społecznej wobec stale zwiększającej się tzw. gęstości badań rtg. (tj. liczby stosowanych badań na liczbę badanych) i wzrastającym stale napromieniowaniem ludności ze źródeł sztucznego promieniowania jonizującego.

Stosowanie badań rtg. w Polsce unormowane jest przepisami o zasadach używania promieniowania jonizującego w opiece zdrowotnej (D. U. Ministerstwa Zdrowia z 1972 r.), opartych na zaleceniach Międzynarodowej Komisji Ochrony Radiologicznej (ICRP) z 1958 r. W myśl tych przepisów: 1) badanie rtg. może być wykonywane tylko wówczas, gdy uzasadnia je istotna konieczność w postępowaniu diagnostycznym; 2) ilość zdjęć wykonywana u tego samego pacjenta powinna być ograniczona do minimum; 3) badania radiologiczne u dzieci do lat 14 bez koniecznych, uzasadnionych wskazań klinicznych, są przeciwwskazane. Powyższe zasady, oparte na cyto\vanych aktach prawnych, obowiązują we wszystkich pracowniach rtg., a za ich przestrzeganie odpowiedzialni są lekarze radiolodzy.

Badania rtg. kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego wiążą się z: 1) dużą, w stosunku do innych badań rtg., dawką promieniowania; 2) większym, niż w innych badaniach rtg. narażeniem tzw. narządów krytycznych napromieniowania, jakim są gonady. Nakazuje to szczególną ostrożność, dotyczącą wskazań jego stosowania i techniki badania.

Znaczna częstość występowania ch.Sch. uzasadnia jednakże celowość przeprowadzania masowych badań radiologicznych w kwalifikowaniu do niektórych zawodów i uprawiania sportu przez osobników młodocianych. Korzyści wynikłe z jego zastosowania przeważają nad ryzykiem, związanym z napromieniowaniem X. Dowiodły tego badania autora, jak i liczne publikacje, podane w piśmiennictwie, dotyczące wyników badań kwalifikacyjnych opartych na zdjęciach rtg.

W miejsce dotychczas stosowanej radiografii standardowej poczyniono próby zastąpienia jej techniką zdjęć małoobrazkowych, używanych w' radiofotografii narządów klatki piersiowej. Metoda ta pozwala na wydatne zmniejszenie dawki promieniowania X i umożliwia ich przeprowadzenie u większej grupy w stosunkowo krótkim czasie. Ujemną jej cechą jest mniejsza czytelność szczegółów anatomicznych na zdjęciach małoobrazkowych w stosunku do radiografii konwencjonalnej.

PIŚMIENNICTWO

[1]    L. J. Adelstejn, Spinał Extradurai Cyst Associated with Kyphosis Dorsalis Juvenilis, The Journal of Bonę and Joint Surgcry 23, 1941, s. 93-101.

[2]    A. Albanese, Die Hypophyse in der Genese der Kyphosis dorsalis jmenilis, Archiv fuer Ortho-paedie 46, 1930, s. 713-716.

[3]    C. J. Alexander, Scheuermann’s Disease, Skeletal Radiology 1, 1977, s. 209-211.

[4]    M. Aufdermaur, Pathoiogische Anatomie und Pathogenese der Scheuermann Kyphose, [w:] Die Adoleszentkyphose, red. von H. Erdmann, Die Wirbelsaeule in Forschung und Praxis 60, Hippokrates Verlag, Stuttgart 1976.

[5]    E. M. Bick and J. W. Copel, Longitudinal Growth of the Humań Yerlebra, The Journal of Bonę and Joint Surgery 32-A, 1950, s. 803-814.

[6]    — Ping Apophysis of the Humań Yertebra, tamże 33-A, 1951, s. 783-785.

[7]    W. Blaut und J. Hasselpflug, Das Hueftgeien beim Aforbus Scheuermann, [w:] Kurzreferate der Vortraege, 28 Jahrestagung der Nordwestdeutschen Orthopaeden 1-3 Juni, Braunschweig 1978, s. 3.

[8]    A. J. Bonne, De y.ietke ran Scheuermann. Thesis, Excclsior’s-Gravenhagc, Groningen 1955.

[9]    D. S. Bradford and A. Garcia, Ncurologieal Complications in Scheuermann's Disease, The Journal of Bonę and Joint Surgery 51-A, 1969, s. 567-572.

[10]    J. E. Brocher, Die Scheuermannsche Krankheit und ihre Differentialdiagnose, Benno Schwabc, Basel 1946.

[11]    — Die Wirbelsaeulenleiden und ihre Differentialdiagnose, Georg Thieme, Stuttgart 1966.

[12]    W. Bruehl, Studium kliniczne kręgosłupa, Warszawa 1966.

[13]    G. Burdzik und W. Wuensch, Beitrag zum Roentgenbild der Brustkyphose und seiner Deutung, Zeitschrift fuer Orthopaedie 84, 1954, s. 591-607.

[14]    J. Calve, Coxa piana, Presse Medicale 29, 1921, s. 383-386.

[15]    R. B. Cloward and P. C. Bucy, Spinał Extradural Cyst and Kyphosis Dorsalis Juvenilis, The American Journal of Roentgenology 38, 1937, s. 681-706.

[16]    J. R. Cobb, The Problem of the Primary Cnrre, The Journal of Bonę and Joint Surgery 42-A, 1960, s. 1413-1425.

[17]    A. Comnena, L’Alexiade, Migue, Paris 1864.

[18]    T. E. Dameron and W. H. Gulledge, Adolestent Kyphosis, United States Armed Forces Medical Journal 4, 1953, s. 871-877.

[19]    S. De Seze et A. Djian, Saroir interpreter une radiographie rertibrale. De Visscher, Bruxelles et Paris 1959.

[20]    O. Dittmar, Die Rundrueckenbildung der Jugendlichen, Medizinische Klinik 35, 1939, s. 1203-1206.

[21]    „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej", Warszawa, 30 maja 1972, s. 79-82.

[22]    W. Edgren and S. Vatnio, Osteochondrosis Juvenilis Lumbalis, Acta Chirurgica Scandinavica, Supplemcntum 227, Stockhofm 1957.

[23]    J. Edeiken and P. J. Hodes, Roentgen Diagnosis of Diseases of Bonę, wyd. UJ, Williams and Wilkins, Baltimore 1970.

[53]