03 (66)

, -

^mT •    •

PRZEDMOWA    -    -

Skrypt jest przeznaczony jako literatura podstawowa do zajęć na następujących kierunkach:

■    Wydział Budowy Maszyn i Zarządzania

♦    studium dzienne:

-    techniki wytwarzania I: obróbka mechaniczna (sem. 3) na kierunku mechanika i budowa maszyn (wraz ze specjalnościami dyplomowania mechatronika i mechanika komputerowa konstrukcji),

-    technologia maszyn: obróbka mechaniczna - warsztaty (sem. 3), na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji,

-    technologia maszyn: technologia mechaniczna z metrologią - obróbka j mechaniczna, na kierunku zarządzanie i marketing (sem. 4);

♦    studium zaoczne:

-    zajęcia warsztatowe na kierunku mechanika i budowa maszyn (sem. 3),

-    technologia maszyn - obróbka skrawaniem na kierunkach: zarządzanie i inżynieria produkcji (Poznań, sem. 3); zarządzanie i marketing (Kalisz, sem. 3); zarządzanie i inżynieria produkcji (Wolsztyn, sem. 3),

-    technologia maszyn, technologia mechaniczna i projektowanie procesów technologicznych - obróbka skrawaniem na kierunku zarządzanie i marketing (Studium Techniczno-Handlowe, sem. 4);

■    Wydział Maszyn Roboczych i Transportu, studium zaoczne: obróbka skrawaniem, kierunek mechanika i budowa maszyn (Poznań, sem. 4) oraz budowa maszyn (specjalność samochody i ciągniki) (Kalisz i Konin, sem. 4);

■    Wydział Fizyki Technicznej, studium dzienne: techniki wytwarzania, kierunek: fizyka techniczna (sem. 6).

Skjypt można wykorzystać także jako literaturę uzupełniającą do ćwiczeń na Wydziale Maszyn Roboczych i Transportu

♦    studium dzienne: obróbka skrawaniem na kierunkach mechanika i budowa maszyn oraz transport (sem. 3),

♦    studium zaoczne - obróbka skrawaniem, kierunek transport (sem. 4).

Układ skryptu odpowiada układowi zajęć laboratoryjnych. Znajomość rozdziałów drugiego, trzeciego i czwartego, w których omówiono ogólne pojęcia dotyczące obróbki skrawaniem, narzędzi pomiarowych i materiałów narzędziowych, jest niezbędna do wykonania wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych; natomiast następne rozdziały zawierają wiadomości potrzebne do przeprowadzenia pięciu kolejnych ćwiczeń (obróbka ręczna, wiercenie, toczenie, frezowanie, szlifowanie).

1. WIADOMOŚCI OGÓLNE

Podstawowe techniki wytwarzania dzielą się na obróbki bezubytkowe (odlewanie i obróbka plastyczna) oraz ubytkowe [10].

Obróbki ubytkowe obejmują:

-    obróbkę skrawaniem (wiórową i ścierną),

-    obróbkę erozyjną (elektroerozyjną, elektrochemiczną, strumieniowo-erozyjną). Obróbka skrawaniem jest częścią procesu wytwarzania elementów urządzeń

technicznych, w której przedmiot obrabiany uzyskuje wymagane kształty, wymiary i jakość powierzchni przez usuwanie ostrzami narzędzia warstw naddatku materiału zamienianego na wióry [13].

W zależności od:

-    kolejności operacji dzielimy ją na: obróbkę wstępną (usunięcie uszkodzonej warstwy powierzchni, np. naskórka odlewniczego, warstw uszkodzonych w czasie kucia, ucinanie z pręta itp.); nosi ona także nazwę skórowania; kształtującą (dalsza obróbka nadająca przedmiotowi kształt zbliżony do gotowego wyrobu z pozostawieniem niewielkich naddatków na obróbkę wykańczającą); wykańczającą (nadanie przedmiotowi ostatecznego kształtu i wymiarów z wymaganą dokładnością i jakością obrobionych powierzchni),

-    cech kinematycznych obrabiarki, narzędzia i przedmiotu obrabianego dzieli się ją na sposoby skrawania (toczenie, wiercenie, rozwiercanie, frezowanie, przeciąganie),

-    kierunków ruchów posuwowych dzieli się ją na odmiany skrawania (np. przy toczeniu na: toczenie wzdłużne, czołowe, toczenie stożków, toczenie zewnętrzne i wewnętrzne oraz ich kombinacje),

-    uzyskiwanej jakości powierzchni i dokładności wymiarowo-kształtowej dzieli się ją na rodzaje skrawania (obróbkę: zgrubną, średnio dokładną, dokładną, bardzo dokładną).

Obróbka skrawaniem może przebiegać prawidłowo po spełnieniu trzech podstawowych warunków [4]:

- Prawidłowa kinematyka skrawania - musi zaistnieć konieczny ruch względny ostrza narzędzia w stosunku do przedmiotu obrabianego będący złożeniem ruchów podstawowych: głównego i posuwowego. Ruch główny warunkuje zaistnienie procesu skrawania - nasuwanie się materiału obrabianego na ostrze; zazwyczaj jest to ruch obrotowy. Ruch posuwowy jest niezbędny do obrobienia całej powierzchni; powoduje on przesunięcie narzędzia wzdłuż obrabianej powierzchni.