0000001 28

ruchy czynne lub czynne wbrew oporowi. Jeśli natomiast w obrębie opatrunku znajdują się mięśnie, ścięgna, więzadla, nerwy, naczynia krwionośne znacznie osłabione, uszkodzone wypadkiem lub zabiegiem operacyjnym, to wykonuje się ćwiczenia bierne, prowadzone bądź wspomagane.

ĆWICZENIA CZYNNE (WOLNE I WBREW OPOROWI)

Ruch czynny oznacza zawsze działanie przeciw sile zewnętrznej. I tak w przypadku ćwiczeń czynnych wolnych jest nią siła ciężkości ćwiczonego odcinka ciała. Przy ćwiczeniach wbrew oporowi jest to także siła obciążenia (oporu) zewnętrznego, skierowanego przeciwko kierunkowi ruchu, a stosowanego w postaci ciężarków, sprężyn, gum itp.

Podczas wykonywania ćwiczeń czynnych ważne jest, aby:

1)    ruch wykonywany był w płaszczyźnie prostopadłej do podłoża (tzn. przeciw sile ciężkości),

2)    tempo ćwiczenia dostosowane było do możliwości chorego (zawsze korzystniej jest ćwiczyć wolno i dokładnie niż szybko i chaotycznie),

3)    czas ćwiczenia uzależniony był całkowicie od wydolności chorego,

4)    od ruchów prostych do złożonych przechodzono stopniowo.

Ryc. 54. Ćwiczenie czynne w odciążeniu lewej kończyny górnej (staw ramicnny).

W rehabilitacji znajdują także zastosowanie ćwiczenia czynne w odciążeniu. Płaszczyzna ruchu przebiega tu równolegle do podłoża (zniesiona siła ciężkości) poprzez umieszczenie ćwiczonej części ciała na podwieszkach, wrotkach, gład-• kim podłożu lub rękach terapeuty (ryc. 54). Ćwiczenia te stosuje się wtedy, gdy mięśnie są zbyt słabe, aby mogły unieść masę danego odcinka narządu ruchu, a zbyt silne, aby ograniczać się do ruchów biernych.

ĆWICZENIA BIERNE

guchy bierne, czyli ćwiczenia z pomocą sil zewnętrznych, wykonuje się przy braku dowolnej siły mięśniowej. Zasadniczym celem tych ćwiczeń jest przywrócenie sity umożliwiającej ruch czynny, a także zachowanie długości i elastyczności mięśni, ścięgien oraz tkanek wokół stawów (torebek, więzadeł), a także zachowanie czucia głębokiego (przestrzennego).

W niektórych przypadkach ćwiczący może sam wykonywać ćwiczenia bierne, szczególnie małych stawów (dłonie, stopy), przy użyciu własnych kończyn górnych bezpośrednio lub za pośrednictwem gum, pasków, taśm itp.

Przykład ćwiczenia

Przy zagipsowanej nodze od biodra do stopy ćwiczenia bierne można wykonywać za pomocą taśmy, która opleciona wokół stopy i pociągana rękami będzie zginała stopę do góry (ryc. 55).

Ryc. 55

Uwaga! Ćwicząc należy pamiętać, aby ruch wykonywany był zawsze w pełnym, możliwym do uzyskania zakresie dla danego stawu.

Należy wykonywać 3—4 razy dziennie po 30—50 ruchów. Trzeba unikać ćwiczenia jednego stawu za pośrednictwem stawu sąsiedniego. Np. jeśli lewa ręka wywołuje ruchy bierne prawego nadgarstka, to musi trzymać za śródręcze prawej dłoni, a nie za palce, tzn. między stawem ćwiczonym a miejscem uchwytu nie może być żadnego innego stawni.

ĆWICZENIA PROWADZONE

Możliwe jest niekiedy wykonanie ruchu czynnego naw'et ze znacznym oporem W' większej części zakresu ruchu normalnego dla danego stawu. Końcówka ruchu niemożliwa jest'jednak do czynnego wykonania ze względu na osłabienie

57