5996832535

28

borów mieszanych lub acidofilnych dąbrów, jest zdecydowanie większy. Najczęstsza sekwencja zbiorowisk potencjalnych w serii od cieku wodnego do szczytu wyniesienia jest następująca: łęg jesionowo-olszowy, wąski pas grądu, szeroki lub bardzo szeroki pas boru mieszanego (na zachodzie częściowo zastępowanego przez acidofilne dąbrowy) oraz bór sosnowy zespołu Leuco-bryo-Pinetum lub Peucedano-Pinetum. W zagłębieniach bezodpływowych lub o ograniczonym odpływie znajdują się siedliska olsów i rzadziej borów bagiennych. W niektórych dość szczególnych przypadkach sekwencja zbiorowisk może być bardziej skomplikowana; najwyższe wyniesienia (zwykle są to rozmyte częściowo wzgórza morenowe) zajmują siedliska borów mieszanych.

Krajobraz borów i borów mieszanych jest bardzo pospolity w Polsce; zajmuje ponad 14% powierzchni kraju. Związany on jest przede wszystkim z dwoma typami układu geologiczno-geomorfologicznego: z sandrowymi równinami oraz z równinnymi tarasami akumulacji rzecznej pleistoceńskiej, szczególnie gdy są tam również formy wydmowe. Wyjątkowo spotyka się ten krajobraz na zdenudowanych wysoczyznach morenowych, na wałach moren akumulacyjnych lub stożkach napływowych. Wszędzie mamy tam do czynienia z rozległymi obszarami o piaszczystym podłożu.

Krajobraz borów i borów mieszanych spotykany jest w całym kraju poza górami. W jego obrębie wyróżnić można kilka postaci regionalnych, których specyfika wynika z:

—    przynależności syntaksonomicznej boru sosnowego,

—    przynależności syntaksonomicznej boru mieszanego lub zbiorowiska analogicznego,

—    występowania określonych zbiorowisk sporadycznych o wyraźnej wymowie biogeograficznej.

Wyróżniono następujące postaci tego krajobrazu w Polsce:

—    pomorską z zespołem Leucobryo-Pinetum reprezentującym bory i zespołami Fago-Quercetum i Querco-Pinetum (= Pino-Quercetum) na siedliskach borów mieszanych;

—    wielkopolsko-ś^łąską z Leucobryo-Pinetum oraz Calamagrostio-Querce-tum i Querco-Pinetum;

—    małopolską z Leucobryo-Pinetum i Querco-Pinetum,

—    południowomazowiecką z Leucobryo-Pinetum i dwoma zespołami borów mieszanych Querco-Pinetum i Serratulo-Pinetum (dawniej łącznie Pi-no-Quercetum);

—    północnomazowiecką z borem sosnowym Peucedano-Pinetum w odmianie sarmackiej oraz borami mieszanymi Querco-Pinetum i Serratulo-Pinetum;

—    subborealną z Peucedano-Pinetum w odmianie subborealnej, z przewagą Serratulo-Pinetum nad Querco-Pinetum w zakresie siedlisk borów mieszanych, oraz z pojawiającymi się niezbyt licznie subborealnymi świerczynami.

Z siedliskowego punktu widzenia krajobraz borów i borów mieszanych zróżnicować można na dwa warianty: wariant typowy i wariant z dużym udziałem siedlisk wilgotnych: olsów i łęgów jesionowo-olszowych.

Przykład szczegółowego skartowania roślinności potencjalnej w tym krajobrazie znaleźć można w pracy W. i A. Matuszkiewiczów (1968) z Borów Tucholskich.