5996832537

29

4.2.3.4. Krajobraz borów i borów mieszanych ze świerczynami pod wieloma względami podobny jest do poprzednio omawianego, a szczególnie do jego postaci subborealnej w wariancie z większym udziałem siedlisk wilgotnych. Cechą specyficzną tego krajobrazu, nielicznego w Polsce, jest duży udział świerczyn subborealnych należących do związku Vaccinio-Piceion (zespoły Sphagno girgensohnii-Piceetum i Querco-Piceetum) obok borów i borów mieszanych ze związku Dicrano-Pinion oraz olsów i łęgów. Krajobraz ten wyróżniono na podstawie map potencjalnej roślinności naturalnej na południowym skraju Puszczy Augustowskiej oraz w tak zwanej Krainie Węgorapy. Zajmuje on tam tereny, gdzie podłożem są deluwialne piaski akumulacji rzecznej lub jeziornej w mozaice z torfami.

4.2.3.5. Krajobraz borów, borów mieszanych i grądów otwiera grupę krajobrazów będących w ogólnym zarysie układami zbiorowisk związków Dicrano-Pinion i Carpinion betuli. Głównymi elementami tego krajobrazu są: bory sosnowe, bory mieszane lub niekiedy w to miejsce acidofilne dąbrowy oraz grądy, a także higrofilne zbiorowiska olsów i łęgów jesionowo-olszowych. Wyróżnić można dwa warianty tego krajobrazu różniące się nie zestawem, tylko sekwencją zbiorowisk.

Pierwszy wariant, który można by nazwać wariantem typowym, odznacza się sekwencją zbiorowisk „od dołu do góry”, od siedlisk żyźniejszych do ubogich. W takich przypadkach, częstych na przykład na deluwialnych tarasach akumulacyjnych, wyniesienia (często są to wydmy) zajmują bory sosnowe, nieco niższe, zwykle płaskie tereny zajmują bory mieszane, jeszcze niższe położenia zajmują siedliska grądów, a w końcu najniższe — siedliska olsów i łęgów jesionowo-olszowych, zwykle w tych sytuacjach znacznie rozpowszechnione. Krajobraz taki reprezentowany jest na przykład w Kotlinie Warszawskiej, tam gdzie położona jest Puszcza Kampinoska.

Drugi wariant omawianego krajobrazu ma nieco inną sekwencję potencjalnych zbiorowisk roślinnych. Wariant ten, stosunkowo częsty w obszarach młodoglacialnych, ma na ogół bardziej złożoną strukturę. Najwyższe formy terenu, zwykle będące fragmentami wysoczyzn morenowych, zajmują siedliska grądów; na niżej położonych terenach, na piaskach sandrowych spotyka się siedliska borów mieszanych i borów, przy czym bory zajmują w typowych sytuacjach środkową część piaszczystego tarasu; w pobliżu dolin cieków wodnych, których dna zajmują siedliska łęgów jesionowo-olszowych, pojawiają się znowu siedliska grądów, zwykle jednak wąskim pasem.

4.2.3.Ó. Krajobraz borów mieszanych i grądów wykazuje znaczne podobieństwo do powyżej omawianego, jednak udział borów jest w nim niewielki. Głównymi typami zbiorowisk potencjalnych są grądy oraz zbiorowiska w typie boru mieszanego. Krajobraz ten jest bardzo rozpowszechniony w Polsce (prawie 17% powierzchni kraju) i znacznie zróżnicowany.

Na zachodzie, w szczególności na Dolnym Śląsku, bory mieszane sensu stricto zastępowane są przez bliskie im dąbrowy acidofilne zespołu Calama-grostio-Quercetum. W części materiałów kartograficznych, na jakich oparte