061 (9)

Zbigniew Żaba

11.2. Udar cieplny

Udar cieplny jest stanem zagrożenia życia, w którym temperatura ciała niekontrolowanie wzrasta, ustaje pocenie się i może dojść do utraty przytomności, spowodowanej wyczerpaniem się lub całkowitym brakiem mechanizmów regulujących ciepłotę ciała.

Co się dzieje?

Organizm ludzki utrzymuje stałą ciepłotę ciała dzięki różnym mechanizmom regulującym. 1 tak przed nadmiernym przegrzaniem ustrój nasz broni się, oddając ciepło do otoczenia m.in. poprzez rozszerzenie naczyń skórnych i zwiększone pocenie się.

Możliwości regulacji ciepłoty ciała są jednak ograniczone i w pewnych sytuacjach zawodzą.

Szczególnie ma to miejsce w gorącym i wilgotnym klimacie (lub pomieszczeniach), gdzie wilgotność względna przekracza 75 %. W takich warunkach w ydzielanie potu drastycznie spada, a co za tym idzie zmniejsza się oddawanie ciepła do otoczenia. Dochodzi wówczas do znacznego wzrostu ciepłoty ciała, „przegrzania” komórek centralnego układu nerwowego, które może prowadzić do nieodwracalnego ich uszkodzenia.

Należy pamiętać, że do udaru cieplnego może dojść także wtedy, gdy przebywa się zbyt długo w samochodzie (szczególnie dzieci) podczas upalnych dni.

Objawy kliniczne:

—    zaczerwieniona, gorąca i sucha skóra,

—    wysoka temperatura ciała,

—    chwiejny chód,

—    przyspieszone tętno,

—    przyspieszony oddech,

—    ból i zawroty głowy,

—    nudności, wymioty,

—    mrowienie kończyn,

—    może dojść do wzmożenia odruchów i napadu drgawek klonicznych,

—    zaburzenia świadomości.

Z czasem istnieje zagrożenie utraty świadomości i zatrzymania krążenia.

Postępowanie:

1.    Przeniesienie poszkodowanego w chłodne i zacienione miejsce, ułożenie w pozycji półsicdzącej, gdy poszkodowany jest przytomny (lub chociaż uniesienie głowy).

2.    Udrożnienie dróg oddechowych i kontrola ważnych funkcji życiowych.

3.    Rozebranie poszkodowanego.

4.    Jak najszybsze obniżenie temperatury ciała, np. poprzez polewanie zimną wodą, owinięcie całego ciała łącznie z głową mokrymi, zimnymi chustami, „wachlowanie” powietrzem.

5.    Opieka nad poszkodowanym do czasu przybycia lekarza.

11.3. Odmrożenia

Definicja — odmrożenia to miejscowe zmiany powstające w tkankach na skutek wpływu na nie zimna.

Skutki:

-    predysponowane części ciała to: stopy, dłonie, twarz, nos, uszy,

—    czynnikami sprzyjającymi są: nadużycie alkoholu, narkotyków, palenie papierosów, choroby przewlekłe naczyń obwodowych,

do odmrożeń dochodzi na skutek zamarzania wody pozakomórkowo. co prowadzi do odwodnienia i rozpadu komórek z uwolnieniem produktów ich rozpadu, zagęszcza krwinki i odpowiada za zastój w mikrokrążeniu.

Objawy kliniczne

W zależności od głębokości odmrożenia podzielono na stopnie, różniące się znacznie objawami klinicznymi:

1^L' obejmuje zasięgiem powierzchowne warstwy naskórka:

—    skóra — blada, zimna,

—    odczuwane mrowienie w objętych odmrożeniem częściach ciała,

—    upośledzenie mchów palców,

—    czucie zachowane — ból,

II ° obejmuje wszystkie warstwy naskórka oraz ogniska w skórze właściwej:

- skóra — biała, woskowa, twarda.

—    pojawiają się pęcherze, obrzęk, po ogrzaniu zaczerwienienie,

—    czucie zachowane.

Ul ⁰ obejmuje skórę i głębiej położone tkanki oraz narządy:

—    • skóra — biała, twarda,

—    pęcherze, obrzęk wykraczający naw^ret poza granicę odmrożenia, martwica,

—    całkowity brak możliwości poruszania objętą częścią ciała,

—    utrata czucia.

Postępowanie:

1. Odmrożenia 1°:

—    przerwanie narażenia na zimno,

—    zdjęcie mokrej odzieży,

—    ogrzanie odmrożonych części ciała, odmrożone dłonie można okryć własnymi, bądź włożyć jc pod pachy lub między uda,

123