104D55

16 JĘZYK POLSKI

Iwona Kaproń-Charzyńska, Toruń, UMK

Prefiksy, sufiksy, prefiksoidy, sufiksoidy czy człony związane?

Słowa-klucze slowolwórstwo synchroniczne, morfemy słowotwórcze, ąuasi-ziozcnia, człon, zane, zdezintegrowane człony złożeń.

Przedmiot niniejszych rozważań stanowią nowe formacje słowotwórcze z człon,., obcymi typu cybcr-, eko-, euro-, makro-, mega-, porno-, super-, tek-, bio- itp, określane,,, Inio w literaturze przedmiotu między innymi jako przykłady słowotwórstwa analogie/. go¹). Wśród językoznawców nie ma zgodności co do sposobu interpretacji omawiam, struktur (por. Ochmann 2002:322-9, także Mycawka 2000:21). H. Jadacka (2001:142j zwróciła uwagę, ze problemy związane z ich interpretacją dotyczą dwóch zagadnień: ted,. niki opisu oraz określenia statusu leksykograficznego.

Cel, jaki sobie stawiam, to ustalenie statusu słowotwórczego rozmaicie interpretowanych cząstek nagłosowych, występujących w wymienionych formacjach. Wnioski płyn,, cc z analizy wykorzystam do ustalenia statusu cząstek wygłosowych typu -logia, -balii, ■gate, -gettny. Metodologia i aparat pojęciowy, stosowane w niniejszym artykule, opicr_d,. się na dorobku słowotwórstwa synchronicznego, a zwłaszcza na syntetycznych opracow,, mach słowotwórstwa języka polskiego R. Grzegorczykowej i J. Puzyniny²). W polu obserwacji znajdą się tylko formacje ze słowotwórczego punktu widzenia podziclne, a więc ?a równo hybrydy, które zawierają człon internacjonalny oraz element rodzimy, por. euro-kuchnia, eurogrupa, jak i te zapożyczenia, które są w polszczyźnie motywowane, por. euro czek, eurodolar. Fakt podzielności słowotwórczej wymienionych formacji jest czynnikiem decydującym o konieczności podjęcia próby określenia charakteru występujących w nich cząstek.

Przyjmuję, że kłopoty związane z ustaleniem statusu elementów nagłosowych i wygłosowych w opisywanych Ickscmach wynikają z faktu, źc większość z nich to struktury nowe, mało ustabilizowane i ich status dopiero się kształtuje. Stąd konieczność poruszenia zagadnienia kluczowego dla omawianego problemu, mianowicie zagadnienia współistnienia w słowotwórstwic synchronicznym synchronii i diachronii. Poruszenie tego problemu pozwoli między innymi we właściwym świetle przedstawić relację między slowotwórslwcm analogicznym a synchronicznym.

') O tworzeniu bardzo długich serii formacji analogicznych jako zjawisku znamiennym dla współczesnej polszczyzny i szerzej — dla języków słowiańskich, piszą m.in. H. Jadacka (2001:142) i K. Wałkowa (2002: II).

^ł) Chodzi o następujące prace. R. Grzegorczykowa, i. Puzynina, Slowolwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalnc rodzime, Warszawa 1979; R. Grzegorczykowa, J. Puzynina, Problemy ogólne słowotwórstwa, [w:| Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa 1998, s. 361-88.

2002:81 2001= I'

V

H J»^dl (skla^

w wyr* ty:/'* tran*’-

J

tyWOW

mod*

tiycffl

t eiJ źasię

sek,

ratu

jest

leif

fon