07 (66)

należy d> konkretnego dzieła, oraz do ujawnienia się adekwatnej dla dzieła wartości estetycznej, a funkcje elementów i własności dzieła, podporzzłkowanc funkcji naczelnej, mają umożliwić osiągnięcie tego celu. Wyiika stąd, że wszelkie inne funkcje tendencyjne, nawet te posiadając! wielkie znaczenie dla atmosfery kulturalnej i moralnej spo-lcczcństva, w którym dzieło funkcjonuje, należy uznać za drugorzędne, wtórie i niespecyficzne dla samego dzielą, mimo że udzielają dziełu obok j'go wartości artystycznych wartości estetycznych. Dzieło, które nie spclria swej ftinkcji naczelnej, jest dziełem chybionym, jest nim jedynie troszczenia, a nie ze swej istoty.'" Jednak sumą ideę litcrac-

jcsl ona lina. jej zawartość można określić pojęciowo, badając analitycznie tkiclo i dostosowane do niego konkretyzacje."" Ideę dzielą stanowi unaoczniony w nim istotny związek estetycznie doniosłych jakości prowidzących do naocznego ukonstytuowania wartości estetycznej. któnj podstawą jest dzido i z którym tworzy on całość. Doniosłość ta uajawia się w konkretyzacji estetycznej literackiego dzida sztuki.³* Ab; jednak dzido mogło zostać ujęte w pdni jego swoistości, związek lkościowy unaoczniający w konkretyzacji wartości musi ukazać jego rrganiczną jedność strukturalną, w której cstdycznic wartościowe jśtośei adekwatne dla poszczególnych warstw ukazują się w hierarchicznym porządku. Pozostają one w harmonicznej zależności

1*0 lo. by ukonstytuowana jakość naczelna mogła zostać właściwie wyeksponowana. *" Zależnie od dzieła rdzeń dzieła sztuki stanowią właściwe dla niego wartościowe jakości; mogą być one emocjonalne, ale i.ikżc jako jakości metafizyczne, związane z dziełem w sposób fakultatywny. Występują one w dziele nie jako jakości czysto estetyczne, te Umiem wynikają z wartości artystycznych ukształtowanych w two-i żywic językowym, ale jako współwystępująca jakość pozaestetyczna io. gdy sią ujawni, jakość estetyczna staje sie jakością jedyną i ostateczną.’" Jakości, które można rozumieć jako idee ^w węższym sensie, unaoczniają sic w sposobach przedstawienia, w doborze jakości brzmieniowych. w dynamice budowy i kolejności zdań. w strukturze czasowej dzieła. Dobrze zbudowane dzieło ma w swej konkretyzacji ośro-•Ick krystalizacji istotnych związków doniosłych jakości, którego ukon-ivtuowanni stą są podporządkowane wszystkie inne jakości estetycznie doniosłe, pełniące w strukturze dzieła funkcje dopełniające, dzięki ■ /emu wszystkie jakości estetycznie doniosłe mogą współbrzmieć I i/icła sztuki nic posiadające tylko jednego ośrodka krystalizacji, nic (•osiadają zwartej budowy i Iracą swą jednolitość, przez co nic można •twierdzić ich jednej idei. W sytuacji gdy dzieło nic wykazuje organicznej budowy, będąc kompilacją różnych, pozostających bez związ-