13 (184)

Terapia genowa:

1> sonntyciM^-    w iww<vriMrł| nkT»    tkanki or ganizmu dojrzałego

(wprowadzony gen nie może dostawać się do komórek rozrodczych, defekt genetyczny powstaje w organizmie może być dziedziczony)

2. germinalna - na komórkach rozrodczych lub zarodku we wczesnym etapie rozwoju Wprowadzenie genu:

*> in vivo: płuca, mięśnie, wątrobą, tkanka nerw-owa -> wprowadzamy bezpośrednio do

organizmu

ex vivo: hepatocyty, kom, macierzyste szpiku, kom. z krwi obwodowej pobieramy z organizmu, wprowadzamy gen, namnażamy i wprowadzamy z powrotem do organizmu

Sposoby wprowadzania do komórek genu terapeutycznego:

1.    zmodyfikowane wirusy

retrowirusy

ad en o wirusy (mogą same być immunogenne)

AAV (wirusy towarzyszące adenowirusom) pochodne wirusa opiyszczki

2.    nie wiru sowę nośniki DNA: np. liposomy, polimery

•3. metody fizyczne (stosowane do transferu DNA „in vitro'J, bezpośrednio wprowadzone do komórek za pomocą:

.pistolet genowy"

ełektroporacja

ultradźwięki

wprowadzanie pod ciśnieniem płynu zawierającego DNA Warunki sukcesu terapii genowej:

-Z. nakierowanie terapii na odpowiednie komórki (wprowadzenie genu terapeutycznego możliwie selektywnie do właściwych komórek)

2.    integracja genu z komórka; gen terapeutyczny musi utrzymywać sie w komórce jak nąjdłużęj

3.    aktywacja genu terapeutycznego, espreąja na odpowiednim poziomie, powetąjące białko ftinkcjonuje prawidłowo

4.    brak szkodliwych efektów ubocznych, np.: mutacje, inercja.

Przykładowe strategie terapii genowej:

głównie choroby jednogenowe, dziedziczące się recesywnie lub sprzężone z płcią

wprowadzenie do odpowiednich komórek docelowych prawidłowego genu fcDNA, bez intronów)

nie eliminuje się defektu, ale kompensuje jego efekty biologiczne mukowiscydoza. SCID (ciężki złożony niedobór odporności, brak dcaminazy adenozyny ADA), hemofilia A i B (mutacje w genach czynników krzepnięcia krwi VID i IX), fenyloketonuria, zaburzenia w cyklu mocznikowym, dystrona mięśniowa DMD

strategia antysensu - poziom translacji (RNA łączy się z mRNA blokując translację, w cytoplazmie zawada przestrzenna)

■    strategia triplezu - poziom transkrypcji

•    rybozymy

•    sRNA (interferującc RNA)

•    np.: choroby spowodowane mutacjami dominującymi, nowotwory (hamowanie ekspresji onkogenów, genów czynników wzrostu), AIDS

modyfikacjo genetyczna komórki (wprowadzenie genu kodującego nową cechę fenotypową)

■    geny kodujące białka aktywujące układ immunologiczny (np. cytołdny), mawia wprowadzić doguzowo

3.