1

EWOLUCJA ORNAMENTU

Groteska

ornament stojący na pograniczu renesansu i manieryzmu. Proces kształtowania się groteski trwał kilkadziesiąt lat.

1493 - odkryto Domus Aurea - Złoty Dom Nerona w Rzymie (grotti di Roma), którego ściany pokryte były ornamentem, nazwanym. odtąd groteską. Po raz piewszy wykorzystane przez warsztat Rafaela w dekoracji loggii watykańskich. Impuls zasadniczy do rozprzestrzenienia się groteski - Fontainebleu, monumentalne taśmy i zawinięcia, obramienia miały charakter przestrzenny - zaczątki kartusza.

Cechy: płaszczyzny podzielone regularnymi (choć skomplikowanymi) obramieniami na pola, wypełnione luźnymi tworami wiciowymi, przemieszanymi z maskami, zwierzętami, przedstawieniami ludzkich postaci i fantastycznych *stworów. Postaci wyrastają z pnia i przekształcają się w listowie.

Dwa komponenty

•    treściowy - misteria eleuzyjskie (akty kultowe wiodące do oczyszczenia). Kaganki, kadzidła, patery i kosze owoców, ptaki.

•    formalny - kombinacja przestrzenna między linearyzmem a trójwymiarowością; to, co jest plastyczne przechodzi w to, co jest płaskie - tzw. punkt krytyczny (jest icz kilka lub bardzo wiele)

Maureska

uproszczona, zgeometryzowana wić roślinna. Geneza -Maurowie w X/XI wieku.

Słowo mauresca użyte po raz pierwszy w dwóch traktatach, włoskim i francuskim, w 1530.

Kartusz okuciowo - rollwerkowy

wykształcony orzez Nideriandczyków z groteski jako jej abrewiacja. Motywy groteskowe były stopniowo eliminowane.

Comelit hot

Hans Yredeman de V\ries

Jost Amman

1550-60 - skodyfikowanie kartusza

1565 - wzornik H. V. de Vriesa, rozpowszechnia sięw całej Europie lata SO-te - dochodzą okucia

Cechy:

1.    przestrzenny, dwuwarstwowy. Połączenie płaskiego ornamentu okuciowego z rollwerkiem. Warstwa przednia - pasywna; tylna - aktywna, obejmuje warstwę przednią, która ją z kolei przebija i rozcina.

2.    z reguły jest wewnątrz okonturowany

3    elementy kształtowane geometrycznie, grubości ukazywane w przekroju

4    uszaki, tarcze i pałąki