20130324368

■ Psychologia poznane

Determinanty pobudzeni*

I RYCINA 3 t

Schemat przedstawiający teorię zasobów uwagi Kahnemana

MewwiiMHimiiaewfltN

ni studenci ćwiczyli się w wykonywaniu tego zadani*' , przez sześć tygodni. Okazało się. że po upływie tego czasu przestali popełniać błędy w dyktandzie, a jednocześnie czytali tekst z pełnym zrozumieniem. Przyjmijmy za Kahnemanem. że ludzie dysponują ograniczoną pulą zasobów uwagi. Tę pulę mogą rozdzielić na dwa zadania. Jeśli zadania te są bardzo trudne, to mogą je wykonywać wolniej, popełniając przy okazji wiele błędów, jeśli natomiast wskutek ćwiczenia zadania te staną się łatwiejsze, to nic będzie występowała żadna interferencja, wynikająca z wprowadzenia drugiego zadania, w porównaniu z sytuacją, w której jednostka wykonuje tylko jedno zadanie. Każde z zadań wymaga wykorzystania mniejszej ilości £ uwagi i w efekcie oba łącznie nie zużywają Kich dostępnych zasobów.

Teoria Kahnemana należy do teorii posrdują-cych istnienie jednej puli zasobów uwagi. Schematycznie taką koncepcje przedstawia- na rycinie 3.!

Każde dodatkowe zadanie pochłania zasoby uwagi i prowadzi do ogólnego pogodzenia w wyko-nywannr zadań pozostałych

Zauważmy jednak, że istnieją takie zadama które wykonujemy tak samo dobrze wtedy kiedy zajmujemy się tylko jednym z nich, jak i wtedy, kiedy musimy wykonać oba. Nie muszą być one bardzo zautomatyzowane Pamiętani, że kiedy po raz pn-rw-szy prasowałem koszulę, słuchałem jednocześnie dziennika radiowego. Prasowanie koszuli było dla mnie czynnością całkowicie nową i wymagało dużej uwagi - musiałem pilnować, by nie przypału koszuli i nie zostawić uprasowanych fałdek w najmniej odpowiednich miejscach. Dokładnie zrozumiałem i zapamiętałem wiadomości przedstawione w dzienniku radiowym. Obserwacje tego typu można wyjaśnić u pomocą teorii zasobów specyficznych dia urn-dalnośd (Gopher i Naron, 1979). Teoria ta została schematycznie przedstawiona na rycinie 3.1 i [

W opisanym przykładzie jedno zadanie angażuje zasoby uwagi specyficzne dla niudalnosci wzrokowej i dotykowej (prasowanie), drugie zaś - zasoby specyficzne dla modalnośd słuchowej. Z tego właśnie powodu oba rodzaje zadań można wykonywać bez specjalnego uszczerbku dla sprawnośd w zakresie któregokolwiek z nich.

Umjł*

Dostępne nioby umysłowe

Wybrany rodzaj aktywności

Zachowanie

I rycina iii).'

Konceocf oojedynczej puli zasobów/ uwagi

Tanę iirttka nap wyiaśniiyę pMMB naa P podsefcei. oe.■ dające sięwprzypadku zadań śo-ioBjth. Wykocywarie tych zadań poprawia aę w wyniku ćwioena. w związku z tym angażują one mej utobarn iwagL a tym samym w mmeyszym ■ap—i fcouktwją o ipnarut palę atdbto* po-—wczych. Ta Koncepcja traktuje in ragęjaks zjawi sko a) proces znajdujący się w większym stopniu pod kontrolą jednostki, która sama może decydować • tym, na czym skoncentruje swój wysiłek poznawczy. Jest cd rozwiązanie odmienne niż to, które proponują teorie filtra - to wymagania zadania, czy wtcaiikbniindri WdfcOw tirwkp»ry.—qyi

irantnr daniun— wag*. Tenoe * matm ofaefić j*> bardłiq apodmonwe.

Jetteakś w tyra koncepcjach pojawia sę inry problem Batury ogótaey Skoro maapa tzaknwrana jot jako proco hooDofcywaoaate d» ■■grapo-cesów pndacznyth. a> popwia »ię prane, co kon-troluje uwagę. Znowu mamy pizsd sola dwa rozwiązania - uwaga kootrotowana je* przez bieżące bodźce docierające do jednostki ze środowiska (a wtedy wracamy do rozwiązania analogicznego do tego, jakie występuje w teorii filtra), albo też jest

Bodźce

Dostępne zasoby umysłowe

Modalność 1		Wybrany typ
		aktywności

Zachowanie

		Wybrany typ
Modalność 2		aktywności

i RYCINA 3.11.

Teoria zasobów uwagi specyficznych dla modalności