221

6.1. AUTOMATYKA ZABEZPIECZENIOWA

działający przy obniżeniu się oleju; w stacjach bez obsługi człon ten działa na wyłączenie transformatora;

— człon wyłączający, działający przy szybkim przepływie oleju, rzędu 0,5-^ 1,5 m/s, co ma miejsce w przypadkach zwarć.

Zwarcia w transformatorze są zwykle poprzedzone wyładowaniami niezupełnymi, czemu towarzyszy wydzielanie się gazu. Gaz wędrując ku górze dostaje się do przekaźnika, a gromadząc się w górnej jego części powoduje wypychanie oleju, objawiające się skutkiem podobnym, jak przy obniżeniu się poziomu oleju w transformatorze, a zatem działaniem członu sygnalizacyjnego.

Współczynnik prawidłowych działań przekaźników gazowo-przepły-wowych jest stosunkowo niewidki, rzędu 50%, co jest powodowane ich nadmierną wrażliwością na wibracje mechaniczne, towarzyszące pracy transformatora.

Zabezpieczenia transformatorów od skutków przeciążeń realizuje się jako nadprądowe zwłoczne, działające na sygnał. Prąd pobudzenia przekaźnika nastawia się na wartość 1,10-^1,15 prądu znamionowego transformatora. Pozwala to na przeciążenie transformatora w dopuszczalnych granicach i umożliwia dyspozycji mocy dokonanie odpowiednich przełączeń odciążających. Zabezpieczenie to jest mało dokładne, gdyż nie uwzględnia innych czynników warunkujących nagrzewanie się uzwojeń i oleju, takich jak temperatura otoczenia, skuteczność układu chłodzenia, straty w żelazie.

Jako zabezpieczenia przeciążeniowe mogą być stosowane specjalne termometry stykowe, dwustopniowe, współpracujące z przekaźnikami pomocniczymi, działające na sygnał wówczas, gdy temperatura oleju osiąga wartość 80 ^-85^ oraz na wyłączenie przy temperaturach oleju 90 — 95' C.

W transformatorach dużych są stosowane zabezpieczenia zawierające modele cieplne chronionych obiektów, odwzorowujące charakterystyki prądo-wo-temperaturowe uzwojeń transformatorów.

Transformatory o mocach od 200 kV-A do 10 MV-A powinny być wyposażone w termometry ze wskaźnikiem temperatury maksymalnej, natomiast — o mocy 10 MV ■ A i większej w zabezpieczenie termometryczne z sygnalizacją przekroczenia temperatury maksymalnej.

6.1.3. Zabezpieczenia linii

Linie elektroenergetyczne powinny być wyposażone w zabezpieczenia od skutków zwarć między fazowych oraz od jednofazowych i podwójnych zwarć z ziemią. Stosowane są zabezpieczenia nadprądowe zwłoczne, nadprądowe zwłoczne z blokadą kierunkową, nadprądowe bezzwłoczne, odległościowe oraz porównawcze (różnicowe), ¹

Zabezpieczenia nadprądowe zwłoczne w sieciach o małym prądzie zwarcia z ziemią wykonuje się jako układy dwufazowe, natomiast w innych

221