2(1)

220

Elżbieta Laskowska

oraz aksjologiczny. Propagowanie informacyjne ma na celu przekonanie odbiorcy, że to, co mówi nadawca, jest uzasadnione i wiarygodne. Propagowanie aksjologiczne ma

-    w intencji nadawcy - wpłynąć na hierarchię wartości odbiorcy, jego sposób wartościowania - zgodny z oczekiwaniem nadawcy - i/lub wyzwolenie się w odbiorcy albc też wzmocnienie, a niekiedy osłabienie uczuć, związanych z obiektem wartościowania. Agitacja polega na przekonywaniu odbiorcy do podjęcia wskazanego przez nadawcę działania .

1.4. Perswazja realizowania jest za pomocą dwóch technik:

-    argumentacji,

-    środków pozaargumcntacyjnych.

Argumentacja polega na przekonywaniu do jakiejś tezy za pomocą przesłanek. Przyjmuję za Aleksym Awdiejewem i Grażyną Habrajską', że obok argumentacji logicznej posługujem} się w perswazji argumentacją aksjologiczną. W tej ostatniej przesłankami oraz konkluzjami (wyrażonymi lub nie) są przekonania aksjologiczne. Na przykład:

Przesłanka 1: Obywatele mają prawo do prawdziwych informacji.

Przesłanka 2: Powołanie komisji śledczych nie gwarantuje uzyskania prawdziwych informacji. Konkluzja: Nie należy powoływać komisji śledczych.

r

Środkami pozaargumentacyjnymi, nazwanymi przez Awdiejewa systemowymi środkami perswazji^{1 2 3}, są jednostki języka służące celom perswazyjnym. Jednym z tych celów jest uwiarygodnienie przekazywanych treści. Służą mu najpierw środki blokujące weryfikację, np. przecież, naprawdę, prawdę mówiąc, jak wskazują źródła, może mi pan wierzyć itp. Ten sam ce. może być realizowany przez tzw. efekt obserwatora, który osiąga się przez pobudzanie wyobraźni odbiorcy, np. aż tu nagle..., wręcz, i jak [nim rzuciło'] itp. Dostarczaniu wiedzy odbiorcy, a zarazem kierowaniu uwagi odbiorcy w stronę potrzebną do perswazyjnego celu może służyć hierarchizacja układu informacyjnego, polegająca na rematyzacji pewnych treści, np. to właśnie nasza partia postulowała te zmiany [rematyzacja treści 'nasza partia'], oraz tematy -zacja tychże treści, np. niebezpieczeństwa związane z wejściem Polski do Unii Europejskiej są lekceważone [tematyzowana treść ‘z wejściem Polski do Unii Europejskiej wiążą się niebezpieczeństwa’]. Wśród systemowych środków perswazji wymienia Aleksy Awdiejew także operatory wzmacniające funkcje pragmatyczne, w tym modalne, np. pewności: na sto procent. nakłaniania, np. [zamknij okno] no już\, zobowiązania, np. daję słowo [że to zrobię].

1

E. Laskowska, op. cit., rozdział 1 i 5.

2

* Takie przekonanie wymienione osoby wyrażały podczas spotkań naukowych.

3

Systemowe środki perswazji, [w:] Manipulacja w języku, red. P. Krzyżanowski, P. Nowak. Lublin 2004, s.71-80.