6

224

Elżbieta Laskowska

Perswazja aksjologiczna to także wyzwalanie przeżyć. Mogą to być przeżycia i pozytywne, i negatywne. Oto fragment wywiadu telewizyjnego („Prosto w oczy” z 2006 r.):

(7)    Dziennikarka: Jak Pan chce przekonać te młodzież, że nie stanie się tak, jak zapowiadają?

Rozmówca: Tej młodzieży nie zamierzam przekonywać. Bo to jest młodzieżówka SLD, która zorganizowana przez te partię, organizuje takie protesty, organizuje hucpy uliczne z niezadowolenia, które... rozumiem - SLD nie ma powodu to tego, aby być zadowolonym z tego, że przegrało wyboiy. I że obecnie nie Pani minister Łybacka jest ministrem edukacji, tylko ja, a obecnie rządzi nie SLD z koalicjantami...

Rozmówca nie odpowiada na pytanie, tylko uzasadnia tezę: wyrażoną w pierwszym zdaniu. Gdyby odtworzyć tok argumentacyjny, wyglądałby on następująco:

Przesłanka 1: to jest młodzieżówka SLD

Przesłanka 2 (niewyrażona): ^fci, którzy popierają SLD, nie zasługują na to, by ich przekonywać’ Konkluzja: Tej młodzieży> nie zamierzam przekonywać

Dalszy ciąg wypowiedzi jest - w moim przekonaniu - próbą dość ogólnikowego uzasadnienia niewyrażonej tezy, wskazanej przeze mnie jako przesłanka 2. Ogólnikowość tego uzasadnienia oraz nacechowanie wypowiedzi środkami nacechowanymi emocjonalnie stanowi jednak przede wszystkim wyrażenie niechęci wobec opisywanej grupy i oczekiwanie, że ta niechęć wyzwoli się również w odbiorcy (raczej widzu niż dziennikarce). Aby taka perswazja była skuteczna, odbiorca musiałby podzielać sady aksjologiczne odbiorcy oraz - przynajmniej w pewnym stopniu - mieć skłonność do poddawania się sugestiom wypowiedzi podobnych do przykładu 7. Skuteczność perswazji jest już jednak oddzielnym zagadnieniem, na które nie ma tu miejsca.

Warto dodać, że w obserwowanych przeze mnie tekstach zauważyłam także dążenie do wyzwalania przeżyć pozytywnych. Oto przykład:

(8)    Opowiadamy się za taką wizją, która otworzy nas na budowanie i współtworzenie Polski demokratycznej. Dzisiaj Polska ma wszystkie instrumenty demokracji. NADSZEDŁ CZAS, ŻEBY WYKORZYSTAĆ DEMOKRACJĘ DLA ROZWOJU. Polsce nie wystarczą dzisiaj już tylko uczciwe wybory> oraz istniejący system partyjny. Potrzebny jest system sprawnych instytucji i przejrzystych zasad, które wspierają energię społeczną [...] (przykład pochodzi z dokumentu Partii Demokratycznej z 2000 r.).

Pośrednim celem cytowanego tekstu jest skłonienie odbiorcy do oddania głosu na prezentującą się w kampanii wyborczej partię. Bezpośrednio jednak mamy tu do czynienia z wyzwalaniem przeżyć pozytywnych. Przykłady 7. i 8. mieszczą się w następującym modelu perswazyjnym: 'Przeżywaj P\

2.3. Wartościowanie w agitacji

Celem agitacji jest skłonienie odbiorcy do podjęcia działania lub jego zaniechania. Istnieją systemowe środki językowe, które służą nakłanianiu. Należy do nich przede wszystkim