Przestepstwa przeciwko czci i nietykalnosci

Art. 212 Część szczególna

Q: Właściwości - mogą to być także cechy charakteru, umysłu, zdolności lub ich brak, stan fizyczny, zdrowotny, ujawnione pobudki, którymi w postępowaniu kieruje się pokrzywdzony, jego sposób myślenia itp. Zob. także tezę 9.

(uh O tym, czy wiadomości są zniesławiające, nie decyduje subiektywne odczucie pokrzywdzonego, lecz ocena obiektywna - tzn. stwierdzenie, czy w odczuciu społecznym jest to zniesławienie.

M-Zt Zniesławienie jest działaniem bezprawnym. Pozbawione cech bezprawności będą natomiast działania podjęte:

Q.yy obronie p.ravx (np. doniesienie o przestępstwie, wnoszenie środków odwoławczych, odpowiedzi procesowe na zarzuty, składanie zeznań i wyjaśnień);

o wj^machjó^kon^vyi>ni^    raporty policji,

urzędników skarbowych, opinie o podległych pracownikach);

c^z^io^y_upoważnienia (zwracanie uwagi uczniom lub podległym pracownikom, upomnienia itpX

Nie może ono zawierać elementów obrazy czy pomówienia nacechowanego złośliwością wykraczającą poza niezbędne ramy określone celem działania wynikającym z istoty sprawy (np. przez świadome zamieszczenie w opinii służbowej nieprawdziwych informacji).

,/iNie popełnia przestępstwa zniesławienia oskarżony, który w ramach prawa do obrony przerzuca winę na inną osobę. Jeżeli jednak, składając wyjaśnienia, pomówi inną osobę nie w ramach obrony, lecz przy sposobności ich składania, ponosi odpowiedzialność za zniesławienie lub fałszywe oskarżenie. Zagadnienie jest jednak dyskusyjne, i w doktrynie oraz orzecznictwie zarysowały się rozbieżności. Przeważa jednak pogląd o pierwszeństwie prawa do obrony²²⁴.¹ <Qh. Nie jest zniesławieniem krytyka dzieł literackich, artystycznych itp.

(0)'. Strona podmiotowa przestępstwa polega na umyślności działania - można je popełnić zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym.

20. Nie stanowi zniesławienia zarzut podniesiony w loku procesu sądowego, jeżeli działanie sprawcy zmierza do obrony własnego interesu w sprawie, a zarzut jest postawiony we właściwej formie i nie zmierza wyłącznie do poniżenia osoby, wobec której został sformułowany. Jak wynika z art. 213, nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut postawiony niepublicznie jest prawdziwy, jak również jeżeli zarzut podniesiony publicznie jest prawdziwy, a sprawca broni społecznie uzasadnionego interesu.

nkh. Publikowanie w prasie plotek stanowiących przestępstwo pomówienia jakiejkolwiek osoby - zdaniem Sądu Najwyższego nie może być tolerowane na gruncie obowiązującego prawa, a.obrona przez osoby pokrzywdzone ich naruszonych praw może być realizowana na drodze sądowej. Taka ochrona prawna przysługuje każdemu, Ij. również osobom wykonującym funkcje publiczne. Osoby te muszą jednak - w większym stopniu niż osoby prywatne -liczyć się z szerszym zakresem informacji i krytyki prasowej, dotyczących ich działalności i zachowania się w różnych sytuacjach, które mogą w określonych warunkach wkraczać w sferę ich życia prywatnego. Zgodnie bowiem z art. 213 § 2 sprawca czynu określonego w § 1 lul) 2 nie popełnia przestępstwa, jeśli publicznie rozgłoszone zarzuty wypowiada w obronie uzasadnionego interesu społecznego"^{2 3}.

22.    Art. 12 ust. 1 pkt 1 pr. pras. nie zmienia zakresu odpowiedzialności dziennikarza za przestępstwo zniesławienia. Pomawianie może bowiem polegać na osobistym podniesieniu zarzutu lub na rozgłoszeniu zarzutu podniesionego uprzednio przez inną osobę. Podanie źródła informacji nie uwalnia od odpowiedzialności za zniesławienie”'⁴.

23.    W wyroku z dnia 28 września 2000 r., V KKN 171 A)8, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, Że listy do redakcji stanowią materiał prasowy w rozumieniu art. 7 pkt 4 Ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (DzU nr 5, poz. 24 z póz'n. zm.) pod warunkiem, że przesłań:- /ostały do redakcji w celu ich opubli-kowania. Za_publikację materiałów prasowych odpowiedzialność ponosi redaktor naczelny. Opublikowanie listu do redak ji musi więc poprzedzać wymagane w art. 12 ust, ł pr, pras, szczególnie staranne i rzelolne~sprawd/.enie zawartych w takim liście informacji. Zamieszczenie I i stu do redakcji nic stanowi bowiem cytowania cudzej wypowiedzi, a co za tvm idzie - nie zwalnia redaktora naczel-nego od odpowiedzialności,

Osoba piastująca funkcję publiczną narażona jest - co stanowi zjawisko naturalne w każdym państwie demokratycznym - na wystawienie swoich poczynań pod osąd opinii publicznej i musi liczyć się z krytyką swojego postępowania. Krytyka ta jest społecznie pożyteczna i pożądana, jeżeli podjęta została w interesie publicznym i ma cechy rzetelności i rzeczowości, a jednocześnie nie przekracza granic potrzebnych do osiągnięcia jej społecznego celu. Granic łych nie da się ściśle odmierzyć, ponieważ określaj.) je niepowtarzalne okolicz-n ' ‘ konkretnej sprawy*¹¹'^{5 6 7}.

Opublikowanie cudzego nazwiska lub wizerunku bez zgody zainteresowanej osoby lub zgody prokuratora czy sądu w loczącym się postępowaniu jest - wmyśl arl. 1 3 pr. pras. - niedopuszczalne"".

(^żJżj.Wizerunek człowieka jest, zgodnie / art. 23 k.c., zaliczany do jego dóbr osobistych, podlegających ochronie niezależnie od tego, czy wskutek posłużenia się nim w s|)OSÓb bezprawny, a więc be/ /gody zainteresowanego, przez osobę trzecia doszło do naruszenia dóbr osobistych człowieka, takich jak cześć czy godność. Zakres ochrony wizerunku w sposób szczególny określa art. 81 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo autorskie (t- jodn. DzU z 2000 r. nr 80„

1

OSNKW 2001/31; zob. też fi. Kunicka-Michalska. Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej. w; ii. Kunicka-Michalska, J. Wojciechowska, Przestępstw.i przeciwko wolności sumienia i wyznania, wolności seksualnej i obyczajności oraz czci i nietykalność i cielesnej, komentarz, Warszawa 2001. s. 130 i n. - lam leż powołana obszerna liter,nura. OSNKW |<HMJ/57; ). Wojciechowski, Przestępstwu przeciwko czci i nietykalności < irlesne/. Puzdzi.il XXVII Kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 2000, s. 3(i i 37.

2

II KKN \yiBA. Krok. i Pr. nr I995/.1

3

U< liw.il.i SN / dnia 17 kwiclm.i c., I KZI’ S/')Z, i >SNKW 1 WAI-l. |, Makarowie/. Kodek* k.utiy

4

Koman Gih.ai    n^r>

5

komonrar/ori, Lwów %. 575.

6

OSNKW 7(101/11.

7

Lkltiwu / dnia 7(> Myi /m.) P)(M r. - Prawo prasowe n)/U tu S. |h>/. IM / pń/n. /m.)