Przestepstwa przeciwko czci i nietykalnosci

Art. 212 Część szczególna

oparte na prawdzie, poparte stosowną weryfikacją i dokumentami oraz bezstronnością przekazu.

go organu państwa może, ajiawet powinna oyc. oceniana przez_cizienmkar/y.

,f o p i n i a [TulTTi C Z. rt a ~m a prawo być informowjma_0 ewentualnych rdeprawIdR)-wościach lub wręcz patologiach. Nie zwalnia to dziennikarz.a-£)cJ-tGgo.-ah.v

icąo^ypo^cIżTliTiaiy cli a rakter bezstronny, szczeeólniejw.lcd y^-gdy-doty czą__

1'aJd.ów_

Działania organów wymiaru sprawiedliwości, jakkolwiek nie są wyjęte spod publicznej kontroli', winnyliy^hronidn^rźecJlTlśźcźacymi, bezpodstawnymi atakami dziennikarzy”⁶. To ostatnie zwłaszcza stan O-wisko-by l.o _ o r czen lo.w.a i i e__

Praw Człowieka..

37. Zob. tezę 9 do art. 213.

30. Ściganie (...) z oskarżenia prywatnego-zob. art. 59, art. 60 i art. 661 k.p.k.

Art. 213. § 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy.

blicznic podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut służący obronie społecznie

§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto pu-

uzasadnionego interesu; jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma za-

pobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji

małoletnicgo.

Wyłączenie bezprawności pomówienia

1.    Odmiennie od poprzednich uregulowań kodeks określa przestanki uchylające przestępność zniesławienia. Rozróżnia dwie sytuacje - w zależności od lego, czy zarzut został uczyniony publicznie czy niepublicznie. Określa ramy krytyki i warunki niepodlegania odpowiedzialności karnej. Rezygnuje przy tym z dotychczasowej przesłanki wyłączającej przestępność czynu w wypadku postawienia zarzutu, który okazał się wprawdzie nieprawdziwy, ale sprawca wykazał, iż działa) w przeświadczeniu opartym na uzasadnionych podstawach, że zarzut jest prawdziwy i że bronił on społecznie uzasadnionego interesu.

2.    Publicznie - znamię to jest spełnione wówczas, gdy uczyniony zarzut może być postrzegany przez nieokreślony bliżej (liczebnie i rodzajowo) lub szerszy krąg osób, np. na zebraniu, w trakcie zgromadzenia, na placu, ulicy, w otwartym, ogólnie dostępnym lokalu, na spotkaniach wyborczych, publicznych posiedzeniach Sejmu, Senatu czy sejmiku samorządowego - w formie przemówienia, wypowiedzi, wywieszenia tekstu, wizerunku, w rozpowszechnianym piśmie,

OSNKW 2003/25.

rui

Roman Gókai.

druku, prasie, radiu, telewizji, Interneac i innych środkach masowej komunikacji^’⁷. Zob. też tezę C> do art. I Ib.

3.    Nie zawsze wypowiedź w miejscu public znym jest równoznaczna z pojęciem działania publicznego. Nie będzie nim np. rozmowa prowadzona szeptem, po cichu, choćby usłyszała ją przypadkowa osoba w lokalu gastronomicznym, kawiarni czy na ulicy.

4.    Nie jest działaniem publicznym wysianie listu (a nawet wielu listów) do konkretnych, ściśle określonych osób. Znamię publiczności ma natomiast działanie polegające na rozesłaniu zniesławiających listów do nieznajomych osób, pod adresy zaczerpnięte np. z książki telefonicznej czy adresowej.

5.    Sprawca nie podlega odpowiedzialności (nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1), gdy niepublicznie postawi prawdziwy zarzut.

6.    Zarzut uznaje się za prawdziwy wtedy, gdy w swojej istocie, swych zasadniczych elementach - jest zgodny z rzer zywistością. Jego prawdziwość należy oceniać w kategoriach obiektywnych.

7.    Gdy zarzut uczyniony został publicznie, to niekaralność: zniesławienia określonego w art. 212 § 1 i 2 zależy od dodatkowego (obok prawdziwości zarzutu) elementu, jakim jest działanie w obronie społecznie uzasadnionego interesu - co należy rozumieć szeroko. Krytyka twórcza i zgłaszana z poczuciem odpowiedzialności jest bowiem zjawiskiem korzystnym. Jej celem powinno być przede wszystkim dobro społeczne - rnoże to być np. poprawa funkcjonowania administracji, jakości pracy, usunięcie dostrzeżonych wadliwości, zaprzestanie niewłaściwych praktyk, ale również naprawienie konkretnych krzywd.

Powołanie się na obronę społecznie uzasadnionego interesu społecznego nie może być rozumiane abstrakcyjnie- musi być konkretne, należycie uzasadnione i nie przekraczające przyjętych ram kiytyki.

0. Inne motywy działania, np. chęć zemsty, zysku, pogoń za niezdrową sensacją itp., nie dadzą się pogodzić z pojęciem działania w obronie uzasadnionego interesu społecznego.

9.    W postanowieniu z dnia 22 czerwca 2004 r., V KK 70/04, Sąd Najwyższy wyrazi) słuszny pogląd, że zniesławienie dokonane ze świadomością nieprawdziwości informacji i ocen o postępowaniu oraz właściwościach innej osoby (art. 212 § 1 i 2 k.k.) nigdy nie służy obronie społecznie uzasadnionego interesu (art. 213 § 2 k.k.), przy czym nie zależy to od lego, czy wynika to z rażącej nicstaranności, nierzetelności i nieodpowiedzialności czy też z celowego posłużenia się nieprawdą. Przeciwnie, dez informując opinię publiczną, szkodzi temu interesowi.

Zachowanie takie nie korzysta z ochrony wolności wypowiedzi i prawa do krytyki, udzielanej przez. art. 31 ust. 3 Konstytucji KI' i art, H) ust. 2 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności⁷¹”.

10.    Przepis § 2 zawiera dodatkowe ograniczenia w zakresie niekaralności postawienia zarzutu w sposób publiczny, Ogranicza mianowicie stawianie zarzutów

^i,} osnkw tyaa/82. osnkw zoo-t/ao.

Romam rV>i.«A.