Przestepstwa przeciwko czci i nietykalnosci

^rJo_lLtuifi. /rfojuedbjou&u/ ^a.e^Vi"    ^

Rozdział XXVII_ Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej

i UgtCtt-ccfciu .. OźcgCc Cc, <■ /tcO

Kodeks karny

/'Jo/

Art. 212

Rozdział XXVII

Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej

W rozdziale XXVII określone są przestępstwa godzące w cześć i nietykalność cielesną człowieka. Ochronę przed tymi przestępstwami gwarantuje art. 47 Konstytucji, w myśl którego każdy ma prawo, m.in., do ochrony czci i dobrego imienia.

Pierwszym przestępstwem z tego rozdziału jest pomówienie (zwane też zniesławieniem), polegające na podniesieniu lub rozgłoszeniu wiadomości hańbiących, dotyczących innej osoby, a także grupy osób oraz instytucji, osoby prawnej i jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, Treść przepisu pozostaje zbliżona do jego odpowiednika ze starego kodeksu, art. 178, z tym że nie ma już surowszej odpowiedzialności za oszczerstwo, czyli kwalifikowaną postać „pomówienia złośliwego”, zamiast tego jest surowsza odpowie- ' dzialność za pomówienie uczynione za pośrednictwem środków masowego komunikowania. Wprowadzona została ponadto możliwość orzeczenia nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, PCK lub wskazany przez pokrzywdzonego cel społeczny.

W art. 213 określone zostały kontratypy, wyłączające bezprawność pomówienia. Są one nieco inaczej określone niż kontratypy z art. 179 starego kodeksu, częściowo z uwagi na inne ujęcie odpo- i wiedzialności za pomówienie. Wyłączona jest bezprawność zarzutu niepublicznego i prawdziwego, zaś zarzutu publicznego i prawdziwego tylko wtedy, gdy jest on podnoszony w obronie interesu społecznego. Publiczne i prawdziwe zarzuty dotyczące życia prywatnego i rodzinnego nie są karaine tylko wtedy, gdy są podnoszone dla uchylenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia albo dla zapobieżenia demoralizacji nieletniego. Podkreślić należy, że nigdy nie ulega wyłączeniu bezprawność zarzutów nieprawdziwych, nie wyłącza tego - jak w starym kodeksie - dobra wiara sprawcy, może ona co najwyżej uniemożliwić odpowiedzialność z uwagi na brak umyślności.

W art. 214 zadekretowana została zasada nie zapisana w starym kodeksie, chociaż wypracowana w orzecznictwie, że wyłączenie na zasadzie kontratypu odpowiedzialności za pomówienie nie uchyla odpowiedzialności za zniewagę, jeśli łączyła się ona z pomówieniem.

W art. 215 wprowadzony został obowiązek publikacji wyroku na wniosek pokrzywdzonego. Można odnieść wrażenie, że wskutek

406

przeoczenia przepis, który w zamierzeniu miał dotyczyć jedynie spraw o pomówienie, został tak sformułowany, że odnosi się do wszystkich spraw i stanowi obowiązek publikowania każdego wyroku skazującego, w każdej sprawie, jeśli o to wniesie pokrzywdzony.

Przestępstwo zniewagi (art. 216) jest określone niemal identycznie jak w art. 181 starego kodeksu, z tym że dodana została kwalifikowana postać zniewagi uczynionej za pośrednictwem środków masowego komunikowania. W odniesieniu do kwalifikowanej zniewagi wprowadzono też możliwość orzeczenia nawiązki. Zachowana została możliwość odstąpienia od wymierzenia kary za zniewagę, która została uczyniona w odpowiedzi na prowokację pokrzywdzonego lub na którą pokrzywdzony odpowiedział zniewagą wzajemną.

Odpowiedzialność za naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217) została określona niemal identycznie jak w art. I82 kk z 1969 r.

Art. 212. § 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub |ednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności,

podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2, sąd może orzec nawiązkę na rzecz, pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.

1.    Art. 212 określa odpowiedzialność karną za przestępstwo pomówienia, czyli podanie o kimś wiadomości hańbiących, godzących w cześć i dobre imię innej osoby. Pomówienie może być uczynione zarówno publicznie, jak i niepublicznie - patrz art. 213.

2.    Z użytego w § 1 sformułowania „kto pomawia inną osobę" należy wnioskować, że dla bytu przestępstwa z art. 212 konieczne jest, by hańbiące wiadomości zostały przekazane osobom innym niż te, któ-

407