Przestepstwa przeciwko czci i nietykalnosci

Art. 214-216 Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej

Art. 214. Brak przestępstwa wynikający z przyczyn określonych w art. 213 nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub rozgłoszenia zarzutu.

Przestępstwo pomówienia może niekiedy pozostawać w zbiegu z przestępstwem znieważenia (art. 216), gdy na przykład treści zniesławiające zostaną podane w formie wyzwisk czy obelg. W takim przypadku kontratypy z art. 213 wyłączają odpowiedzialność za pomówienie, ale nie wyłączają odpowiedzialności za zniewagi.

Art. 215. Na wniosek pokrzywdzonego sąd orzeka podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości.

1.    Przepis mówi o podaniu wyroku do publicznej wiadomości, ale nie odnosi tego do przestępstwa pomówienia. Gramatyczna wykładnia przepisu nakazuje przyjąć, że na wniosek pokrzywdzonego sąd zarządza publikację każdego wyroku, niezależnie jakiego przestępstwa on dotyczy. Można przypuszczać, że intencją ustawodawcy było ograniczenie tego uprawnienia pokrzywdzonego do spraw o pomówienie, jednak treść przepisu takiego ograniczenia nie zawiera.

2.    Publikacja na wniosek pokrzywdzonego dotyczyć może jedynie wyroku skazującego. Nie obejmuje zatem wyroków uniewinniających ani umarzających postępowanie.

3.    Przepis stanowi „sąd orzeka", co oznacza, że sąd musi orzec podanie każdego wyroku skazującego do publicznej wiadomości, jeśli tylko pokrzywdzony się o to zwróci.

4.    Podanie wyroku do publicznej wiadomości - patrz art. 50.

Art. 216. § 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarta,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

412

-T»-

wimir

§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2, sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.

§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

1.    Art. 216 określa odpowiedzialność karną za przestępstwo znieważenia człowieka. Znieważyć - znaczy ubliżyć komuś, zachować się względem kogoś w sposób obrażliwy. Zniewaga dotyczy ściśle określonych osób, w których godność jest wymierzona, nie może natomiast dotyczyć instytucji i osób prawnych (inaczej niż określone w art. 212 zniesławienie).

2.    Forma znieważenia może być różna, najczęściej przybiera postać słownych wyzwisk i obelg, ale może być ona dokonana za pomocą określonego gestu, pisma, rysunku iip.

3.    0 uznaniu określonego zachowania za zniewagę decydują w pierwszym rzędzie ogólnie przyjęte normy obyczajowe, w świetle których pewne słowa czy gesty uznaje się za obraźiiwe. W niektórych przypadkach mogą mieć również znaczenie normy przyjęte w określonym środowisku.

4.    Odpowiedzialności karnej podlega zniewaga dokonana w obecności osoby znieważonej, a w pewnych przypadkach także pod nieobecność tej osoby, w tym drugim przypadku konieczne jest jednak, aby sprawca działał publicznie lub w zamiarze, by zniewaga dotarła do osoby, której dotyczy.

Nie stanowi zatem przestępstwa znieważenie osoby dokonane pod jej nieobecność, niepublicznie i bez zamiaru przekazania zniewagi do osoby nią dotkniętej.

5.    Przestępstwo z art. 216 § 1 może być popełnione w sytuacji, gdy sprawca znieważa inną osobę w jej obecności i pod nieobecność jakichkolwiek innych osób. Możliwa jest zatem zniewaga dokonana „w cztery oczy".

6.    Przestępstwo z art. 216 może być popełnione wyłącznie umyślnie, a więc gdy sprawca chce znieważyć inną osobę lub co najmniej godzi się na to, że zachowaniem swoirn dopuści się zniewagi.

Nie ma przestępstwa, gdy sprawca znieważa inną osobę bez zlej woli, gdy nie godzi się na to, że zachowaniem swoim obraża inną osobę.

7.    Przestępstwo z art. 216 może pozostawać w zbiegu z przestępstwem pomówienia z art. 212 kk. Dotyczy to sytuacji, gdy znieważenie

413

WT •"W i irv»