4 25252525281 2525252529

222

Elżbieta Laskowska

Wskazywane tu zabiegi perswazyjne można zilustrować następującą formulą:

'Przyjmij za prawdę P, ponieważ treść mojej wypowiedzi o P jest uzasadniona i wiarygodna’. W ten sposób perswazyjność wypowiedzi o prymamej funkcji informacyjno-weryfikacyjnej wiąże się z wartościowaniem. Skłaniam się do postawienia następującej tezy: propagowanie informacyjne jako jeden z przejawów perswazji zawiera w sobie wartościowanie, a typami wartości, przywoływanymi w tej perswazji, są wartości poznawcze.

2.2. Wartościowanie w perswazji aksjologicznej

Perswazja aksjologiczna dzieli się na następujące typy'':

Zmiana perspektywy aksjologicznej			Bezpośrednie wyzwalanie przeżyć
Zmiana hierarchii wartości	Zmiana sposobu wartościowania obiektu w ramach tego samego systemu wartości	Wzmacnianie lub osłabianie przeżywania wartości

Analizując wypowiedzi polityczne i medialne, zauważyłam, że zmiana hierarchii wartości u odbiorcy jest rzadkim celem perswazyjnym. Nadawca zwykle zakłada (słusznie lub nie), że odbiorca wyznaje ten sam system wartości. Oto przykład wypowiedzi sejmowej, która takie założenie ilustruje:

(3)    Wchodzimy do Unii Europejskiej jako wolny, suwerenny i demokratyczny naród. To nasz wielki sukces, ale również potężne wyzwanie dla wszystkich, by te największe wartości wspólnie chronić.

Nadawca cytowanej wypowiedzi, tematyzując treść 'istnieją największe wartości’ (z kontekstu wynika, że są to 'wolność’, 'suwerenność’ i 'demokracja’), zakłada, że wyrażony pogląd podzielają odbiorcy.

Znacznie częściej nadawcy wypowiedzi perswazyjnych skłaniają odbiorcę do pożądanego przez siebie sposobu wartościowania wskazanego obiektu. W jednym z wywiadów Moniki Olejnik jej rozmówca, minister zdrowia, mówi:

(4)    Ja mam wielki szacunek dla osoby premiera. Uważam, że to znakomity premier. Proszę mi wierzyć. Obserwuję jego stanowisko 8 miesięcy i myślę, że jest to odpowiedni człowiek na odpowiednim stanowisku. Pełni swoją rolę.

Obiektem wartościowania jest działanie premiera. Zastosowana leksyka każe sądzić, że działanie to oceniane jest z punktu widzenia wartości perfekcjonistynych. Wypowiedź zawiera kilkakrotnie powtórzoną ocenę: mam wielki szacunek, znakomity, odpowiedni. Już samo powtórzenie ma charakter perswazyjny. Dodatkowo nadawca uzasadnia ocenę powoływaniem się na własne obserwacje. W wypowiedzi pojawia się też operator uwiarygodniający proszę mi ⁵ Typy perswazji zaproponował Aleksy Awdiejew. Zob. E. Laskowska, op. cit., rozdział V.