386

25. ochronniki 386

wydzielają się gazy, które są wydmuchiwane na zewnątrz gasząc luk. Zgaszenie luku jest na tyle szybkie, że nie wywołuje zadziałania zabezpieczeń i wyłączenia linii. Zadaniem przerwy iskrowej zewnętrznej odgromnika jest zapewnienie przerwy izolacyjnej w czasie normalnej pracy sieci. Iskierniki zewnętrzne odgromnika są ustawione ukośnie, aby spływające krople deszczu nie powodowały przeskoków.

Odgromniki wydmuchowe nie są wrażliwe na bliskie uderzenie pioruna, ze względu na dużą niezjleżność skuteczności ochrony od wartości prądu wyładowczego, Skuteczność ich działania zależy jednak od wartości prądu następczego. Gaszą one prądy następcze (zwarciowe) tylko w pewnym zakresie, określonym tzw. górną i dolną granicą prądową. Odgromniki wydmuchowe są ponadto wrażliwe na warunki atmosferyczne (mgły, zabrudzenia), mają stosunkowo stromą charakterystykę udarową oraz powodują gwałtowne ucięcie udaru.

Dobór odgromników wydmuchowych polega na doborze:

—    najwyższego napięcia roboczego odgromnika (tabl. 25.2);

—    poziomu ochrony odgromnika;

—    dolnej i górnej granicy prądowej.

Poziom ochrony w odgromnikach wydmuchowych stanowi wartość najwyższego napięcia zapłonu odgromnika przy udarze piorunowym normalnym (1,2/50 gs). Wartość ta powinna być co najmniej o 15% mniejsza od znamionowego udarowego napięcia probierczego piorunowego chronionej izolacji. Przyjęty współczynnik bezpieczeństwa 1,15 jest mniejszy niż przy odgromnikach zaworowych, ze względu na gorsze parametry produkowanych odgromników wydmuchowych (większa trudność uzyskania dużego marginesu pomiędzy poziomom ochrony, a znamionowym poziomem izoh cji urządzeń). Ze względu na przyjęty współczynnik bezpieczeństwa, wymaga się zmniejszenia odległości odgromnika wydmuchowego od ochronionego urządzenia, w porównaniu z odległościami dopuszczalnymi dla odgromników zaworowych.

Dolna i górna granica prądowa odgromnika są to najmniejsza i największa wartość skuteczna składowej okresowej początkowego prądu zwarciowego, w zakresie których jest zapewnione skuteczne działanie odgromnika. Poniżej tego zakresu odgromnik może nie przerwać prądu następczego, a powyżej zachodzi groźba wybuchu. Przebieg napięcia i prądu następczego w odgromniku wydmuchowym pokazano na rys. 25.4,

Odgromnik wydmuchowy jest prawidłowo dobrany, jeśli wartości jego dolnej i górnej granicy prądowej spełniają wymagania podane w tabl-25.5.

Skuteczność przerywania prądu następczego przez odgromniki zależy od współczynnika mocy w obwodzie ich zainstalowania. Większość odgromników dzieła skutecznie przy cos <p Ss 0,4. Aby spełnić ten warunek należy instalować odgromniki

Rys. 2S.4. Przebieg napięcia i prądy następczego w odgromniku wydmuchowym* zaczerpnięto z [25.1] U, — napięcie zapłonu

Tablica 25.5. Dobór dolnej i górnej granicy prądowej odgromnika wydmuchowego

Rodzaj sieci	Znamionowa wartość
	dolnej granicy prądowej nie wię- górnej granicy prądo-Jcsza niż wej nic mniejsza niż
Z izolowanym punktem zerowym lub z kompensacją prądu zwarcia z ziemią*	najmniejsza spodziewana wartość j ustalonego prądu zwarcia dwufa- j największa spodziewana zowego ; wartość skuteczna po-najmniejsza spodziewana wartość czątkowego prądu zwar-ustalonego prądu zwarcia zarówno ęia trójfazowego jednofazowego jak i dwufazowego
z punktem zerowym uziemionym przez rezystancję lub reaktancję indukcyjną
* Przy doborze granic prądowych nic bierze się pod uwagę prądu jednofazowego zwarcia z ziemią, gdyi w takiej sieci przy zwarciach doziemnych występuje samoczynne gaszenie łuku elektrycznego.

wydmuchowe w liniach SN, w odległościach większych niż 2 km od stacji zasilających o górnym napięciu znamionowym 110 kV i wyższym. Możliwości zastąpienia odgromników wydmuchowych odgromnikami zaworowymi lub iskiernikami omówiono w p. 46.3.2.

Odgromniki wydmuchowe wg [25.8] powinny charakteryzować się następującymi parametrami:

—    graniczny prąd wyładowczy (4/10 ps): 30 kA lub 65 kA;

—    granice prądowe: górna: 2, 3, 5, 8, 10 kA, a dolna: 0, 100, 300, 600, 1000 A;

—    stosunek górnej i dolnej granicy prądowej nie mniejszy niż 5.

Ncktóre inne parametry zestawiono w tabl. 25.6.

W Polsce nic są publikowane pełne zestawienia parametrów produkowanych przez energetykę zawodową odgromników wydmuchowych typu OWS. Niektóre dane techniczne zestawiono w tabl. 25.7.

Tablica 25.6. Wymagania napięciowe dotyczące odgromników wydmuchowych

Odgrom niki	Napięcie znamionowe sieci U„ kV	Najwyższe napięcie robocze odgromnika kV	Napięcie przemienne wytrzymywane przez izolację powierzchniową na sucho i pod deszczem kV	Napięcie przemienne wytrzymywane przez odgromnik na sucho i pod deszczem kV	Napięcie zapłonu przy udarze normalnym 1,2 / / 50 ps nic wyższe niż kV	, Napięcie zapłonu na Czole udaru nic wyższe niż kV
Stacyjne	10	12	35	18	63	90
(do ochro-	15	1S	45	27	80	120
nyuansfor-	20	24	55	38	105	150
matorów)	30	36	75	56	145	210
	10	12	35	18	76	120
	15	18	48	27	95	150
	20	24	55	38	125	200
Liniowe	30	36	75	56	170	270
	no	96	IBS	145	450	700
	110	126	230	183	560	900

25