394

394 Rzecznik Praw Obywatelskich

1)    żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych, jak również wziąć udzi.i* w każdym toczącym się postępowaniu na prawach przysługujących prokurum rowi (zob. art. 55-60 k.p.c.),

2)    żądać wszczęcia postępowania przygotowawczego przez uprawnionego oskai życiela w sprawach o przestępstwo ścigane z urzędu,

3)    wnosić kasacje w postępowaniu cywilnym (art. 392 § 2 k.p.c.) i w postępowaniu karnym (art. 521 k.p.k.),

4)    zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnosić skargę do sądu administracyjnego, uczestniczyć w tym postępowaniu na prawach przysługują cych prokuratorowi (art. 182 i nast. k.p.a.),

5)    wziąć udział w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, dotyczącym skargi konstytucyjnej (art. 51 uTK).

Wszystkie te działania wiążą się ze sferą niezawisłości sędziowskiej, i stąil Rzecznik może je podejmować tylko w formach procesowych, właściwych stronic W sumie daje to jednak Rzecznikowi dość szerokie możliwości wpływu na postępu wania sądowe, co nie jest rozwiązaniem typowym, bo w wielu krajach interwencje ombudsmana są ograniczone tylko do organów administracyjnych.

378. Niezależnie od interwencji w sprawach indywidualnych Rzecznik może te/ podejmować wystąpienia w kwestiach o ogólnym charakterze, a w szczególności:

1)    przedstawiać właściwym organom, organizacjom i instytucjom oceny i wnioski zmierzające do zapewnienia skutecznej ochrony praw i wolności obywateli ora/ usprawnienia trybu załatwiania ich spraw: nie są to wystąpienia wiążące adresu ta, ale wynika z nich obowiązek zajęcia stanowiska przez adresata w określonym terminie;

2)    występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy usta wodawczej (sam Rzecznik nie dysponuje bowiem prawem inicjatywy ustawodav. czej) bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych, ale tylko w sprawach dotyczących praw i wolności obywateli;

3)    występować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami o zbadanie zgodności przepisów prawa z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami (inicjatywa kontroli abstrakcyjnej: zob. pkt 351); ustawa nie ogranicza tych wniosków tylko do aktów dotyczących praw i wolności obywateli, a Trybunał Konstytucyjny - choć rozważał ten problem nigdy nie uznał się za uprawniony do selekcjonowania wniosków Rzecznika w oparciu o to kryterium;

4)    występować do Sądu Najwyższego z wnioskami o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, które budzą wątpliwości lub których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie (zob. pkt 332).

Na tle wszystkich tych działań Rzecznik ma obowiązek corocznego przedstawiania Sejmowi i Senatowi informacji o swojej działalności oraz informację o stanie przestrzegania wolności oraz praw człowieka i obywatela (art. 212 konstytucji), Informacje te są podawane do publicznej wiadomości, co też może być okazją do