3 (250)

urzędu pocztowego. Wino jest to napój uzyskany na drodze fermentacji alkoholowej ze soku wytłoczonego z 'winogron.

Definicja nominalna i realna nie dają sic bynajmniej zawsze całkiem ściśle wzajemnie od siebie oddzielić. Tak możnaby powiedzmy definicje szwagra jako brata'uznać zarówno za definicję nominalną jak i realną.

1.18. Do klasy wyjaśnień rzeczowych należą również tzw. definicje finalne. Wiele rzeczy codziennego użytku daje się jedynie z wielkim trudem i zawile określić przez wyliczanie tych właściwości, dzięki którym odróżniają się od rzeczy innych. W tych często przypadkach okazuje się najbardziej pomocne podanie po prostu przeznaczenia, do którego służy owa rzecz: Krzesło jest to mebel z oparciem, do siedzenia dla jednej osoby. Młotek jest to narzędzie, które służy do uderzania w imię przedmioty i składa się z uchwytu oraz umocowanego na nim w poprzek przy końcu, ciała tłuczącego. Szabla jest to ostro wyszlifowana broń sieczna.

V i/3tyćk^nći! 7e>r)fcii

1.2. Rodzaje definiowania

(fT232^.dcfinitio fit per genus proximum et differentiam specyficam. Opiera się ona na arystotelesowskim rozróżnieniu genus (pojęcie rodzajowe, nadrzędne lub ogólniejsze), species (pojęcie gatunkowe, podrzędne lub szczegółowsze), proprium (istotna właściwość pewnej rzeczy), differentia (różnica!, accidens (przygodna właściwość pewnej rzeczy, która mogłaby być też inna, bądź w ogóle nie występować). Przygodne właściwości (przypadłości) pewnej rzeczy (np. to czy ktoś akurat śpi, czy też chodzi, czy siedzi, kolor jego włosów bądź wymiary ciała) są dla tej definicji nie istotne. Przeciwnie, muszą to być cechy określające istotę, właściwości konstytuujące istotę rzeczy. Takimi byłyby np. dla „kwadratu" ogólniejsze pojęcie rodzajowe „czworokąt" i gatunkowo specyficzna różnica „równoboczny". Podobnie funkcjonuje klasyczna definicja „Homo est animal rationale": „człowiekowi" przysługuje jako pojęcie nadrzędne „stworzenie" i jako gatunkowo specyficzne „rozumne". Inny jeszcze przykład: „Silnik Diesla jest to maszyna spalinowa, w której jako materiał pędny jest wtłaczany do zgęszczonego, rozgrzanego powietrza średnio-ciężki olei (olei dieslowskiT.

1.2322 .Szczególnym rodzajem tej definicji są definicje odnośnie do celu (definicje (finalne) także definicje użycia, określające, do czego definiowany przedmiot jest używany: w logice są tak wszelako nazywane również definicje implicite (por. 1.212)).

W ich przypadku pojęcie nadrzędne ograniczone jest (por. 1.18) przez cel, rodzaj użytkowania; ponieważ jednak różnorakie przedmioty mogą być zwykle spożytkowane do tego samego celu, muszą one zostać rozróżnione jeszcze przez pewną differantia specyfica odniesioną do formy zewnętrznej. Definicje finalne ułatwiają definiowanie także sprzętu jak meble, narzędzia rzemieślnicze, broń itd. Przykłady:

kawka jest to mebel do siedzenia (ale że kanapa, krzesło, fotel, stołek są nimi również, dlatego musi być jeszcze dołączona jakaś różnica gatunkotwórcza).

Szpada jest to biała broń (ale także: lanca, dzida, sztylet).

Nożyce są narzędziem tnącym (jak również nóż i przecinacz szkła).