491

. „„migcintainycn picsniacn przeouozcniowycn

Kościoła, nacisk położony na rolę Ducha Świętego i zapał misyjny”¹. Dodaje jednak, że kluczowym momentem, na którym koncentruje się cała działalność ewangelizacyjna ruchu, jest przeżycie tzw. nowego narodzenia łub inaczej — n o wozrodzen i a, zwanego także po prostu nawróceniem. Ten wprowadzony szerzej do ewangelickich kościołów przez pietyzm i pury-tanizm termin jest osią i podstawą ewangelikalnej duchowości w najszerszym rozumieniu. W świecie kalwińskim to ruch purytański jako pierwszy oddzielił moment „odrodzenia” chrześcijanina od praktykowanego tu chrztu niemowląt. W drugiej połowie XVII wieku rozwijający się w luteranizmie ruch pietystyczny podniósł ważność momentu nawrócenia, osobistego aktu wiary w zbawczy charakter męki Chrystusa dla każdego pojedynczego człowieka i wymagał od każdego wiernego pewności osobistego odkupienia. Zainicjowane przez pietystów (hemhutów) misje dały impuls wielkim przebudzeniom amerykańskim i zainspirowały pierwszych metodystów. McGrath zaznacza, że ewangelikalizm to nie „doktryna”, ale „egzystencjalne” rozumienie wiary i „osobiste spotkanie z żyjącym Chrystusem”²,

Chrześcijaństwo ewangelikalne, jeśli ów termin ma być wprowadzany na grunt polski, w szerszym rozumieniu będzie więc obejmowało wszystkie te Kościoły i ruchy, które wyraźnie akcentują konieczność przeżycia nawrócenia, niekoniecznie łącząc go, jak np. baptyści, z chrztem wodnym (chrztem dorosłych). Przykładami mogą być ruch pietystyczny i jego dziedzictwo w świecie luterańskim oraz metodyzm. G.M.Marsden w swojej pracy o ruchu ewangelikalnym za należące do ewangelikalnego chrześcijaństwa uznaje, prócz baptystów i zielonoświątkowców, także m.in. grupy pietystyczne, holiness churches, część kościołów metodystycznych, episkopalnych, a nawet niektóre luterańskie i reformowane³.

W wieku XX synonimem słowa ewangelikalny w języku polskim był termin ewangeliczny. Określenia tego używały zbory baptystów, kościoły zielonoświątkowe, bracia ply-muccy i in⁴. Należy jednak zauważyć, że nie ma Kościoła chrześcijańskiego, który nie uznawałby się za „ewangeliczny”, w rozumieniu „oparty na” Ewangelii i zawartych w niej treściach. Dla środowisk „ewangelicznych” chrześcijan przywołanie Ewangelii oznaczało ścisłą kontynuację reformacyjnej zasady sola scriptura, czyli wierności Pismu św. w sprawach doktryny, oraz najczęściej wprowadzenie praktyki chrztu dorosłych. Mimo iż słowo ewangelikalny jest dość niezręczną kalką z języka angielskiego, staje się ono o tyle poręczniejsze, że unika tej dwuznaczności i dokładnie zachowuje swą funkcję wskazującą.

W niniejszym studium posługiwać się będziemy nieco zawężoną definicją chrześcijaństwa ewangelikalnego (bez posoborowych ruchów odnowy w świecie katolickim)⁵. Należące do tego nurtu wspólnoty religijne i Kościoły od początku swojej obecności na ziemiach polskich do roku 1989 wydały około 100 śpiewników polskojęzycznych. Były to

1

⁴ Ibidem.

2

   A McGrath. Evangelicalism and the Futurę of Christianity, London 1994, s. 51. Zob. także definicję autorstwa R.V.Pierarda w Evangehcal Diclionary of Theology, Basingstoke 1985.

3

   G.M. Marsden, op. cit., s. 5.

4

   Przykładem tytuły książek pisanych przez przedstawicieli tych wspólnot określających całą grupę podobnych wspólnot, np. E.Czajko, Ewangeliczni chrześcijanie w Polsce, Warszawa 1967.

5

¹⁰    Pieśni katolickich ruchów odnowy ewangelikalnej, takich jak Światło-Źycie czy Ruch Odnowy w Duchu Świętym, mają wiele wspólnego z kanonem ewangelikalnym, ale ich narodziny przypadają na okres lat siedemdzie-siątych-osiemdzicsiątych i powstają częściej na podstawie zachodnich wzorców niż rodzime. Choć doba lat osiemdziesiątych była okresem, w którym te same pieśni śpiewała młodzież w charyzmatycznych wspólnotach duszpasterstw akademickich i zielonoświątkowych zborach, zob. Z. Pasek, Krakowska wspólnota modlitewna .. Nowe Życie" jako przejaw odnowy charyzmatycznej Kościoła, „Studia Religiologica” 1986, z. 15,5.77- 88.