49

je do odpowiednich kategorii swojego arkusza i zaznaczając częstotliwość ich występowania.

Warto podkreślić, że badacz wcześniej przygotował sobie narzędzie badawcze, które ogranicza i wyraźnie ukierunkow uje jego własną akty wność. Nie musi w idzieć ani rozumieć wszystkiego, co dzieje się na lekcji. Musi natomiast trafnie rozpoznawać zachowania uczniów' i nauczycieli, aby właściwie wypełnić arkusz obserwacyjny.

W kolejnym etapie następuje zliczenie uzyskanych danych i przypisanie każdemu z obserwowanych faktów częstotliwości jego występowania w postaci liczby. Dane takie mogą być porównywane ze sobą. Można porównywać grupę dziewcząt z grupą chłopców zarówno na lekcji matematyki, jak i języka polskiego. Porównania mogą też dotyczyć różnic między aktywnością chłopców' na języku polskim i matematyce, różnic między strategiami i częstością stymulowania dziewcząt przez nauczyciela matematyki i polskiego itd. Warianty te będą zależne od tego. co badacz chciał wyjaśnić, planując tę obserwację.

Eksperyment

Eksperyment jest bardzo typową dla badań pedagogicznych metodą zbierania danych. Opiera się on na dwóch różnych schematach - jeden służy szacowaniu wpływu jednego faktu na inny, drugi weryfikacji opracowanego modelu działania pedagogicznego^l?.

Eksperyment oparty na pierwszym schemacie jest metodą, za pomocą której można ustalić przyczyny określonych zachowań występujących w sytuacjach edukacyjnych (wychowawczych, dydaktycznych). Należy w tym celu przygotować dwie rów^rnow'ażne grupy badanych. Obie grupy muszą mieć zapewnione identyczne warunki działania pod każdym niemal względem. Niemal, ponieważ chodzi o to, aby pod jednym względem różniły się między sobą. Jeśli teraz w wyniku zastosow ania takiej procedury w jednej grupie wystąpi zachowanie X, które nie pojawi się w grupie drugiej, to fakt ten przypiszemy różnicy między tymi grupami. A ponicw^raż była to różnica tylko jedna i kontrolowana przez badacza, będzie ona uznana za przyczynę wystąpienia zachowania X. Na tym schemacie oparł swoje badania A. Bandura.

Badacz zorganizował dwie grupy dzieci w tym samym wieku, z takim samym udziałem dziewczynek i chłopców'. Obie grupy umieścił w identycznych salach i obu grupom przedstawił ten sam lilm o tym. jak dorosły mężczyzna bije lalkę Bobo. która jest tak skonstruowana, że nie można rozpoznać jej płci. Do tego momentu obie grupy miały takie same warunki eksperymentu. Jednak po obejrzeniu filmu każda grupa spotkała się z eksperymentatorem. W grupie A podwalił on zachowanie mężczyzny bijącego lalkę, a w grupie B ocenił jego zachowanie negatywnie. Następnie pozostawił dzieci w sali i dał im do zabawy taką samą lalkę Bobo. W grupie A znacznie częściej niż. w grupie B występowały agresywne zachowania dzieci wobec lalki *.