5

' Oczywiście, i upływem czasu, pozostawione przez twórcę komponenty wartości artystycznej ulegają powolnym, naturalnym zmianom, źle się dzieje, Jeśli zmianom winien jest człowiek, diod przez wiele wieków czynił to często w najlepszej wierze. Dziś, gdy dzięki postępowi technik konserwatorskich czujemy się coraz pewniej w naszych poczynaniach - co wszelako nic gwarantuje nieomylności - łatwo i o przypadkowe nieodwracalne zmiany, takie wśród wartości artystycznych, czego przykłrdy omawia Cesaro Brand! w aneksach Sw.'f Teorii. ^u. Coś takiego może się łatwo zdarzyć, jeśli konserwator nie będzie rozumiał rozpoznanej wcześniej sfery wartości artystycznej". Niestety, Jak wiemy, kryje się ona często pod brudem, werniksami I przemalowaniem. W takich wypadkach należy zawsze mleć świadomość jej lśnienia, czyniąc wszystka by Ją o*|>o*nać. a gdy to niemożliwe, pozostawi* rzecz następnym pokoleniom, które, poza lepszymi instrumentami badawczymi, z pewnością oędą już miały w programie studiów przedmiot „estetyczne rozpoznanie dzieła'.

Z problematyką wartości artystycznej wiąże się w sposób naturalny osoba artysty - twórcy dzieła. W Teorii..- Cesare Brandlego postać la nie jest szczególnie eksponowana, gdyż Teoria- zajmuje się dziełem, a nie jego twórcą. Wszelako w procesie konserwacji oraz restauracji, twórca staje niejako obok wykonawcy zabiegów, zdać by się mogła gotów mu pomagać lub przeszkadzać. Zależy to od czytelności autorskich poczynań, nie tylko zresztą w sferze wartości artystycznych, lecz także w innych partiach dzieła, wszędzie, gdzie w sposobie wykonanlo ujawnia się zamysł twórcy, Jego biegłość, takie niezręczność lub nieświadomy nawyk, /rozumienie tej szczególnej kryptografii to Jedyna szansa, by ten stojący obok twórca zechciał pomagać, .1 nie przeszkadzać. Rozpoznawanie toku pracy artysty to swoisty z nim

dyskurs, pozwalający zrozumieć riekiedy Jego myślenie i postępować-na a* to możliwe-zgodnie z nkn.

Podobny u2us stosują koneserzy. specjaMci od wyceny I Inni znawcy, lecz nikt nigdy me będzie mógł tak wnŁEwte jak konserwator rozszyfrowywać tajemnic materii malarskiej, faktury i kształtu rzeźby, rytu I kreski graficznej. Ale teł nkt. Jak konserwator, nie bierze na siebie tak wielkiej odpowiedzialności za błędne odczytanie tych tajemnic i dlatego postać twórcy konserwowanego dzieła, niezależnie od jej personalnego zidentyfikowania. epojił. winna stać się dla konserwatora jego .partnerem" I Jego sumieniem.

- • Estetyka zdecydowanie ro/ró. ma dwoistą strukturę tworu artystycznego |ego materialną podstawę bytową i samo dzieło sztuki - skomplikowany system wartości artystycznych, estetycznych, historycznych I innych, pozostających ze sobą w ścisłym związku. Przedmiotem dociekań estetyki jest oczywiście samo dzieła * nie jego składniki materialne, o których wspomina się jedynie w rozważaniach ontycznych. Ten marginalny zakres estetyki ma jednak szczególne z ar renie dla I onserwatorów. gdyż tu właśnie dokonał' się przemian.) tworzywa w dzieła warunkująca Ich wz.i|emne Istnienie (nie ma tworu artystycznego bez tworzywa, tworzywo be* waloru artystycznego stale się tylko materiat-m). Z tym tai związana Jest najlsłołniciwa część pracy konserwator* o<ai największa jego odpowiedzialność. We Więc on Ograniczyć swego myślenia wyłącznie do jednej, materialnej części tego nlerrwoziełnego

•nftu 5,0.

Ik. tfby/r* m> i oi*«o< xr* N MWifWtw*), y/ćrw.ś

ifn.th «- Zdtyfkotwfnf/ v, • ffloŁS łO.M

> (w j Se/'*'*iMna - ImćiIU WeiHifi fluUa