6

kwaśnej, fosfatazy zasadowej, adenozynotrójfosfatazy oraz dehydrogenazy mleczanowej, dehydrogenazy bursztynianowej i dehydrogenazy 6-fosfoglikozy, np. u Candida albicans, Candida inconspicua, Rhodotorula mucilaginosa i Geotrichum candidum (tabela 2.1.).

Syntetyzowane przez grzyby chorobotwórcze enzymy odpowiedzialne za katalizowanie hydrolizy wiązań, np. C - O, C - N i C - C, określa się ogólnie jako hydrolazy. Wyróżnia się: esterazy, a wśród nich, hydrolazy estrów grupy karboksylowej (lipaza triacyloglicerolowa, fosfolipaza A2) i monoestru fosforowego (fosfataza alkaliczna, fosfataza kwaśna) oraz hydrolazy estru siarkowego (sulfatazy); glikozydazy (oc-glukozydaza, P-glukozydaza, a-mannozydaza); peptydazy - egzopeptydazy (aminoeptydazy, np. arylamidazy) i endopeptydazy (proteinazy); enzymy hydrolizujące wiązania C - N, np. ureaza. Wprowadzając standaryzowany test (API ZYM bioMerieux; tabela 2.2) udało się określić dla różnych gatunków grzybów chorobotwórczych charakteryzujące je enzymogramy (tabele 2.3-2.5), obejmujące od 6 do 15 hydrolaz, spośród 19 zbadanych. Aktywność 6 lub 7 enzymów ujawnia się u wszystkich grzybów rodzaju Candida, niektórych - tylko u pojedynczych gatunków, np. lipaza-C14 u Candida lipolytica, N-acetylo-P -glukozyloamidaza u C. albicans. Natomiast u kropidlakowatych wysoką aktywnością enzymatyczną wyróżniają się Aspergillus flavus (enzymogram składa się z 14 hydrolaz, w tym też trypsyna) i Scopulariopsis brevicaulis (14 hydrolaz, w tym też chymotrypsyna). Wśród dermatofitów spostrzega się różnice w enzymo-gramach - tych samych gatunków - szczepów wzorcowych i pochodzących z aktualnych badań klinicznych; większa liczba enzymów hydrolitycznych ujawnia się w tej drugiej grupie szczepów, dotyczy to zwłaszcza lipazy -C14 i arylamidazy walinowej.

Istnieje ścisły związek między właściwościami biologicznymi grzybów a ich znaczeniem klinicznym w etiologii chorób i klasyfikacją systematyczną.

W badaniach własnych wprowadziliśmy termin gatunki siostrzane (ang. sister species) - „gatunki nie rozróżnialne morfologicznie, różniące się cechami biologicznymi, np. przebiegiem cyklu rozwojowego”; termin wprowadzony wcześniej w parazytologii (Złotorzycka i wsp. 1998). Omawiane przez nas gatunki grzybów chorobotwórczych w większości zostały opisane w różnym czasie i każdy z nich otrzymał inna nazwę, mimo że obecnie dzięki postępowi biologii molekularnej, można udowodnić ich jedność biologiczną fazy owocowania bezpłciowego - anamorfy i fazy owocowania płciowego - teleomorfy.

28