76 77

Pęd jest wielkością wektorową. Jego kierunek i zwrot są takie same jak kierunek i zwrot wektora prędkości. Jego wartość oblicza się ze wzoru: p = mv

Jednostką pędu jest 1 kg

Zasada zachowania pędu

W izolowanym (odosobnionym, zamkniętym) układzie oddziałujących ze sobą ciał całkowity pęd układu nie ulega zmianie:

Ap₁ + Ap₂ = 0

Kuch po okręgu. Prawo powszechnego ciążenia

Kierunek wektora prędkości jest styczny do okręgu w dowolnym punkcie położenia ciała na okręgu. Ciało wykonuje ruch po okręgu, jeżeli działa na niego siła dośrodkowa, której kierunek jest zgodny z promieniem] okręgu. Zwrot siły dośrodkowej jest skierowany do środka okręgu.

Wszystkie ciała mające masę podlegają prawu powszechnego ciążenia.

Wartość siły grawitacji F działającej między dwoma ciałami jest wprost propor-< jonalna do iloczynu ich mas i odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości! między nimi:

Gm₁m₂

gdzie:    m-,, m₂ - masy ciał,

r - odległość między tymi ciałami,

G - stała grawitacji.

0,000 000 000 066 7 N

(Stała grawitacji G ma wartość (■>,67 • 10-¹¹ N

^kg²

Przykładowe zadania z rozwiązaniami

I Imiejętności sprawdzane za pomocą zadań: wykorzystywanie praw i zasad do objaśniania zjawisk, tworzenie i realizowanie planu rozwiązania, opisywanie zjawisk w czasie i przestrzeni, wykonywanie obliczeń w różnych sytunc jach praktyczny! li

■

li I J.i walizkę leżącą na półce w przedziale wagonu kolejowego nie działa żadna nie-ffiwnoważona siła. Dlaczego przy nagłym hamowaniu pociągu walizka spada z półki? I \ I zasada dynamiki jest spełniona, gdy ruch walizki rozpatrujemy względem wago-'iii kniejowego?

■ ki/uwiedź Walizka spada z półki, bo gdy pociąg hamuje, ona kontynuuje swój ruch.

■losunku do wagonu walizka porusza się ruchem przyspieszonym, mimo że nie i lala na nią żadna niezrównoważona siła (poza pierwszym momentem, kiedy działa ll i larcia między walizką a półką), a więc w układzie odniesienia związanym z wago-" iii I zasada dynamiki nie jest spełniona - układ ten nie jest inercjalny.

II. Wózek o masie 0,9 kg wprawiany jest w ruch za pomocą obciążnika o masie II I kg. Jaka siła działa na wózek? Jaka wypadkowa siła działa na obciążnik? i -i i mi opory ruchu oraz masy nici i bloczka. (Przyjmij g = 10 ^).

i n wiązanie Wózek i obciążnik połączone są napiętą podczas ruchu nicią. Dlatego

....... i obciążnik można traktować jako jeden układ o masie m + M. Na ten układ

i i.il.i zewnętrzna siła, którą jest ciężar obciążnika: F = mg. Na podstawie II zasady

o

h u.uniki oblicza się przyspieszenie układu:

a = ^F§ = ^m8 ₌ UL M + m M + m s²

/ lakim przyspieszeniem porusza się zarówno wózek, jak i obciążnik. Zatem siła hulająca na wózek wynosi:

F_m - Ma =    = 0,9 N

^M    M + m

i na obciążnik:

F = ma = f ^m ^    = 0,1 N

^m    M + m

Silu działająca na wózek jest siłą napięcia nici. Siła ta jest mniejsza od ciężaru ob-11 mika: I' , mg I N. Siła przyspieszająca obciążnik jest wypadkową ciężaru ob-■ ią/nikd i napię< ia nic i i leż jrsl mniejs/a od ciężaru obciążnika: