794

4ó. OCHRONA PRZEPIĘCIOWA 794

staje się stosowanie odgromników o specjalnie obniżonym poziomie ochrony, tzw odgromników typu maszynowego, oraz stosowanie dodatkowych pojemności dozlem-nych w celu zmniejszenia stromości przepięć* Odgromniki takie nie są produkowane w kraju. Przy uwzględnieniu wszystkich czynników związanych z problemem ochrony maszyn wirujących od przepięć, należy uznać ochronę przy użyciu odgromników ogólnie za nie wskazaną. Pojedyncze przypadki wymagają indywidualnego rozpatrzenia. Można wówczas korzystać z opracowania [46.2] z 1968 r. (lecz nie należy traktować go jako obowiązującego), a rozwiązanie poprzeć analizą techniczno-ekonomiczną. Często najbardziej odpowiednim rozwiązaniem, pod względem techniczno-ekonomicznym, jest nawet zastosowanie transformatora o przekładni 1:1.

LITERATURA

46.1.    Kotlarski W.. Rooofl A.: Ochrona przepięciowa i koordynacja izolacji. Wskazówki projektowania. Warszawa, Elektroprojekt 1978.

46.2.    Ochrona sieci elektroenergetycznych od przepięć. Wskazówki wykonawcze do przepisów budowy urządzeń elektrycznych. Z. 5. Instytut Energetyki Warszawa, J978.

46.3.    PN-69/l>O20Gl Napięcia znamionowe sieci i urządzeń elektroenergetycznych¹¹.

46.4.    PN-81 /E-05001 Urządzenia elektroenergetyczne wysokiego napięcia. Znamionowe napięcia probiercze izolacji*^k.

46.5.    PN-86/E-05003.01 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne¹¹.

46.6.    PN-86/E-05OO3.02 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona podstawowa¹¹.

46.?. PN-75/E-05100 Elektroenergetyczne linie r apo wietrzne. Projektowanie i budowa¹¹.

46.8. Zarządzenie nr 16 Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 26 sierpnia 1972 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinna odpowiadać ochrona obiektów budowlanych od wyładowań atmosferycznych. Dz. Bud. 1972. Nr 8, poz. 24.

^1J Dane aktualne w chwili druku. Sprawdzić aktualność przed stosowaniem normy.

Al

OCHRONA PRZED PORAŻENIEM PRĄDEM ELEKTRYCZNYM W STACJACH I LINIACH ELEKTROENERGETYCZNYCH

47.1. Napięcie rażeniowe, czas utrzymywania się napięcia rażeń i owego

Skutki działania prądu elektrycznego na organizm człowieka zależą przede wszystkim od:

—    rodzaju i natężenia prądu;

—    czasu i drogi przepływu;

—    indywidualnych cech organizmu.

Rozróżnia się skutki:

—    fizyczne (cieplne działanie na skórę, mięśnie i kości);

—    chemiczne (zakłócenie równowagi jonowej i porażenie układu nerwowego);

—    biologiczne (zaburzenia w pracy serca i układu oddechowego).

O skutkach rażenia decyduje między innymi natężenie przepływającego przez ciało człowieka prądu elektrycznego. Jednak przy określaniu niebezpieczeństwa porażenia przepisy posługują się napięciami dotykowymi i napięciami rażeniowymi. Dopuszczalne (bezpieczne) napięcia dotykowe i rażeniowe określono wychodząc z dopuszczalnych prądów rażeniowych i przyjętej rezystancji ciała człowieka (1000 £i).

Graniczne wartości napięć bezpiecznych w urządzeniach o napięciu do 1 kV zestawiono w tabl. 47.1, a w urządzeniach o napięciu powyżej 1 fcV w tabl. 47.3.

Jeżeli napięcia dotykowe na podlegających ochronie częściach urządzenia o napięciu do 1 kV mogą osiągnąć wartości niebezpieczne (tabl. 47.1), to w przypadku uszkodzenia powodującego pojawienie się napięcia dotykowego urządzenie powinno być samoczynnie i dostatecznie szybko odłączone od źródła energii elektrycznej. Odłączenie uważa się za dostatecznie szybkie, jeżeli prąd mający je wywołać (prąd zwarciowy w obwodzie zabezpieczeń nad prąd owych) jest większy od prądu K podanego w tabl. 47.2.

Czas występowania rażenia t_r (tabl. 47.3) należy przyjmować równy czasowi trwania zwarcia z ziemią. W układach, w których stosuje się samoczynne wyłączanie zwarć doziemnych, należy przyjmować czas trwania zwarcia wynikający z działania zabezpieczeń podstawowych (łącznie z czasem otwierania wyłącznika). Jeżeli stosuje się SPZ o czasie bezprądowym krótszym niż 3 s, to czasy działania SPZ należy sumować.