chalmers0154

156

Obiektywizm

słonym etapie staje się zbiorem technik formułowania, stosowania i sprawdzania teorii, z których się składa. Nauka rozwija się tak samo, jak powstaje katedra, będąca rezultatem połączonych wysiłków pewnej liczby jednostek, z których każda posługuje się znanymi jej umiejętnościami. J. R. Ravetz pisze: „Wiedza naukowa jest wynikiem złożonego wysiłku społecznego, powstaje jako produkt pracy wielu specjalistów w drodze ich szczególnej interakcji ze światem natury”.⁴ Obiektywistyczna koncepcja nauki musi obejmować również umiejętności i techniki, które się składają na naukę.

Istotną cechą praktycznej strony dyscyplin fizycznych od czasów Galileusza jest to, że polegają one na eksperymencie. Eksperyment zaś jest planowaną, podległą teorii interakcją z przyrodą. Jest skonstruowaną sztucznie sytuacją w celu zbadania i sprawdzenia pewnej teorii. Przed Galileuszem praktyki tego rodzaju nie były znane. Ważne konsekwencje tej zmiany omawiam w rozdziałach trzynastym i czternastym.

Techniki eksperymentalne ulegały oczywiście zmianom wraz z rozwojem fizyki. Budując swój zestaw doświadczalny, oceniając jego niezawodność i posługując się nim w celu uzyskiwania danych, eksperymentator używa umiejętności, których nauczył się po części z podręczników, ale przede wszystkim dzięki próbom i błędom oraz dzięki wymianie poglądów z bardziej doświadczonymi kolegami. Choć eksperymentator ufa niezachwianie w niezawodność uzyskiwanych przez siebie wyników, zaufanie to nie wystarczy, aby jego rezultaty uznać za część wiedzy naukowej. Wyniki te muszą przejść próby kolejnych testów, przeprowadzonych najpierw być może przez jego kolegów. Jeżeli wyniki przejdą takie sprawdziany i zostaną opublikowane, ich poprawność będzie przedmiotem sprawdzania przeprowadzanego na szerszą skalę. Może okazać się, że opublikowane wyniki zostaną odrzucone wobec innych danych eksperymentalnych lub teoretycznych. Nasuwa to myśl, że wynik eksperymentalny, dotyczący nowej cząstki lub będący bardziej dokładnym pomiarem prędkości światła czy czegoś innego, winien być raczej rozumiany jako produkt złożonej działalności społecznej niż jako przekonanie lub własność któregoś z uczonych.

⁴ J. R. Ravetz, Scientific Knowledge and Its Social Problems, Oxford University Press, Oxford 1971, s. 81.