chalmers0166

168

Obiektywistyczna koncepcja

Zjawisko to da się wyjaśnić w terminach obiektywnych możliwości zagnieżdżenia się oferowanych przez jeden z ogrodów, lecz nie drugi. Ważną cechą tego przykładu jest to, że nie ma potrzeby odwoływania się do decyzji ptaków czy też racjonalności lub nieracjonalności tych decyzji w tym wyjaśnieniu.

Jeżeli spełnione są moje założenia socjologiczne, wówczas program o większym stopniu płodności przypuszczalnie zwycięży nad programem o mniejszym stopniu płodności. Jednakże sam wysoki stopień płodności nie wystarcza, aby zagwarantować sukces programu, ponieważ nie ma żadnej pewności, że próby wykorzystania możliwości będą skuteczne. Nawet program o wysokim stopniu płodności może skończyć się na niczym, o czym świadczy na przykład teoria wirów Williama Thompsona, która miała wyjaśniać własności atomów i molekuł, przedstawiając je jako wiry w doskonale elastycznym, pozbawionym przyczepności eterze. Teoria ta dawała wiele możliwości rozwoju, na co zwracał uwagę w znaczący sposób Max-well.¹⁴ Mimo to próba jej wykorzystania nie przyniosła sukcesu i teoria ta została rychło wyparta przez programy bardziej skuteczne. Obiektywistyczna koncepcja zmiany teorii musi więc brać pod uwagę nie tylko względne stopnie płodności konkurencyjnych programów, ale także ich praktyczne sukcesy. Rozważania o stopniu płodności należy uzupełnić obiektywistyczną koncepcją względnych możliwości przewidywania nowych zjawisk przez konkurencyjne programy.

Nie mam nowych propozycji, gdy idzie o koncepcję nowych przewidywań ponad te, które znane są z literatury przedmiotu.¹⁵ Chciałbym jednak zwrócić uwagę na to, że istnieje bliski związek pomiędzy nowymi przewidywaniami a stopniem płodności. Potwierdzenia nowych przewidywań mogą stanowić początek nowych badań i na tym polega ich znaczenie. Kiedy na przykład Hertzowi udało się wytworzyć fale radiowe, co potwierdzało nowatorskie przewidywania teorii elektromagnetycznej Maxwella, pojawiła się nagle ogromna ilość możliwości, które zainicjowały badania nad własnością fal ra-

¹⁴    J. C. Maxwell, „Atom”, w: The Scientific Papers of James Clerk Maxwell, vol. 2, W. D. Niven (ed.), Dover, New York 1965, ss. 445—84, zwł. s. 471.

¹⁵    Ale próbował je przedstawić Elie Zahar w: „Why Did Einstein’s Programme Supersede Lorentz’s”, oraz A. Musgrave, „Logical Versus Historical Theories of Confirmation”, British Journal for the Philosophy of Science, 25, 1974, ss. 1—23.